English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

11.1.17

Ένας δάσκαλος έφυγε...Ένας φοιτητής θυμάται...


Γράφει για τη Romfea.gr ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος**

Οι αναγνώστες στο διαδικτυακό τοπίο των Εκκλησιαστικών Ειδήσεων διαβάσαμε και οι ακροατές των εκκλησιαστικών ραδιοφωνικών σταθμών ακούσαμε τη συγκλονιστική είδηση: «Εκοιμήθη σήμερα, Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 2017, σύμφωνα με πληροφορίες της Romfea.gr ο Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Σπυρίδων Κοντογιάννης………»
Κατά την προτροπή της Σοφίας Σειράχ: «Αὶνέσωμεν δη άνδρας ενδόξους και τους πατέρας ημών τη γενέσει»[1] καταγράφω, κατά χρέος τιμής, τις σκέψεις που ακολουθούν:

Τον Καθηγητή Σπυρίδωνα Κοντογιάννη εγνώρισα το 1988, ως φοιτητής του Θεολογικού Τμήματος, της θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στη Σχολή μπήκα με κατατακτήριες εξετάσεις, ως απόφοιτος της Νομικής. Από τότε βρήκα στον Καθηγητή το «κάτι άλλο» που πρέπει να διακρίνει τον Πανεπιστημιακό Δάσκαλο.

Αυτό το κάτι άλλο ήταν η αφειδώλευτη αγάπη στους φοιτητές του «τα παιδιά μας» όπως έλεγε.

Τον εύρισκε κανείς πάντα στο γραφείο του ή στην έδρα. Και στις δύο θέσεις τον διέκρινε η αμεσότητα στη σχέση του με όλους τους φοιτητές και συναδέλφους του, καθώς και η ανιδιοτελής αγάπη προς όλους.

Τον συνάντησα για πρώτη φορά, πίσω από την καγκελόφρακτη πόρτα του γραφείου του, στη Θεολογική Σχολή.

Είναι αλήθεια πως η καγκελόπορτα, πριν την σιδερένια πόρτα του γραφείου, προδιέθεταν τον επισκέπτη για κάτι φοβικά επιβλητικό, στο εσωτερικό αυτού του χώρου.

Τα φαινόμενα όμως απατούσαν. Μέσα σ’ αυτό το γραφείο βρήκα τον «Σπύρο» όπως πολλούς άκουσα να τον λένε. Μου λύθηκε αμέσως η απορία, για τα κάγκελα και τη σιδερόπορτα!

Ο Καθηγητής Κοντογιάννης φύλαγε εκεί ιστορικές «Θερμοπύλες», σπάνια βιβλία και χειρόγραφα.

Μου τα έδειξε με κάθε λεπτομέρεια. Μου έκανε εντύπωση πως όλοι του οι συνεργάτες τού απευθύνονταν με πολύ οικείο ύφος και σε όλους απαντούσε με χαμόγελο.

Όπως διαπίστωσα στη συνέχεια ήταν για όλους τους βοηθούς του και συνεργάτες του ο δεύτερος πατέρας τους κι εκείνοι παιδιά του!.

Οι γείτονες συνάδελφοί του στο Γραφείο είχαν πάντα ένα καλό λόγο να πουν γι’ αυτόν.

Κάποιοι απ’ αυτούς παλαιοί φοιτητές του ήσαν τώρα συνάδελφοί του.

Κάποια μέρα βρέθηκα στο γραφείο του και τον περίμενα. Τότε μπήκαν μέσα δύο από τις καθαρίστριες της Σχολής. Ήταν εκεί μόνο η βοηθός του. Λυπήθηκαν που δεν τον βρήκαν.

Γύρισαν προς την έξοδο με την απογοήτευση ζωγραφισμένη στο πρόσωπο.

Η βοηθός του τις πρόφθασε και τους είπε: «Περιμένετε δεν θ’ αργήσει ο κ. Καθηγητής. Θα στεναχωρηθεί αν φύγετε».

Μετά από ένα 20λεπτο ήρθε ο Καθηγητής. «Κύριε Σπύρο, του εξήγησε η μία από τις δύο, «ξέρετε…», συνέχισε εκθέτοντας το πρόβλημα που είχαν, με το διοικητικό μηχανισμό της Σχολής.

Ο Καθηγητής χαμογέλασε και σε ύφος που δεν άφηνε αμφιβολίες τους είπε: «Είναι ήδη τακτοποιημένο, μην σας απασχολεί. Το ξέρω το θέμα. Κάνετε τη δουλειά σας και μην ανησυχείτε».

Έφυγαν ικανοποιημένες και χαρούμενες. Μου έκανε εντύπωση το θάρρος τους και το «κ. Σπύρο».

Όλα έδειχναν τον δικό τους άνθρωπο. Με είδε που απόρησα με το θάρρος τους και, πριν προλάβω να κάνω δεύτερη σκέψη, μου λέει: «Και μόνο για το γεγονός ότι μαζεύουν τα σκουπίδια όλων μας εδώ, τις έχω σαν αρχόντισσες. Γι’ αυτό με λένε «κ. Σπύρο» και μ’ αρέσει».

Μπράβο, σκέφθηκα «Καθηγητής και Άνθρωπος!». Φαίνεται ερευνώντας, ως εισαγγελέας, υποθέσεις με πλαστά πτυχία και πλαστογραφημένα δικαιολογητικά, θεωρούσα μάλλον δύσκολο το να είναι κανείς Καθηγητής κατ’ αξίαν και συγχρόνως άνθρωπος.

Ο καθηγητής πολύ αργότερα έμαθα ότι είχε έμφυτη την αγάπη στο συνάνθρωπο.

Την είχε συνηθίσει από μικρός ανάμεσα στα αδέλφια του. Ήταν ο έβδομος στη σειρά ανάμεσα σε δέκα συνολικά παιδιά που είχαν οι γονείς του. Πολλά τα παιδιά αλλά πολλή και η ευλογία του Θεού.

Έτσι μου ’λεγε ο Δάσκαλος «Μην κοιτάς σήμερα που τα σκοτώνουν οι γονείς πριν γεννηθούν, γιατί οι νεαρές μητέρες ορίζουν το σώμα τους, αλλά δεν προσδιορίζουν τον είδος της κατάθλιψης που έρχεται μετά. Σκοτώνουμε περίπου 80.000-100.000 αγέννητα το χρόνο!!!».

Στο παρεκκλήσι της Σχολής-συνήθως Πέμπτες (αν θυμάμαι καλά)- τα πρωινά, γινόταν η Θεία λειτουργία, από φοιτητές της Σχολής που ήσαν κληρικοί και κάποτε από κληρικούς καθηγητές της Σχολής.

Σε μία απ’ αυτές κάποια μέρα, είδα τον καθηγητή να προβληματίζεται. Παράλληλα αξιολογοείτο ο Λειτουργός ιερεύς, στο μάθημα της Λειτουργικής.


Όταν τελείωσε η ακολουθία, απευθυνόμενος με πολλή διάκριση στον λειτουργό ιερέα του είπε: «Πάτερ…. αν και την επόμενη φορά τις ευχές, που λέει η φυλλάδα «ο ιερεύς μυστικώς», τις διαβάσετε εκφώνως, όπως σήμερα, δεν θα πάτε καλά». Η τυπική διάταξη δεν είναι στη διακριτική μας ευχέρεια. Είναι όπως το λέει η λέξη «διάταξη»!

Ήταν σχολαστικός τηρητής της παραδόσεως και του τυπικού. Άλλο, μου έλεγε, η προσωπική μας άποψη και φιλοδοξία και άλλο το τυπικό. Το τυπικό είναι των Αγίων και των Συνόδων, ενώ τα παρατράγουδα και οι νεωτερισμοί είναι «ημών των… αγρίων».

Μου έρχεται στον νου, τώρα που σημειώνω αυτές τις γραμμές, ένας γέρων μοναχός της Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας του Αγίου όρους. Άλλαξαν κάποτε το χρώμα από τα καθίσματα στους καναπέδες του μπαλκονιού, από καφέ σε μπλέ και έλεγε μονολογώντας. «Πάει αυτοί οι νέοι χαλάσαν την παράδοση.!!!».

Ο καθηγητής χωρίς να είναι φανατικός τυπολάτρης δεν επέτρεπε ούτε την παραβίαση των κανόνων, ούτε την νόθευση των ιερών κειμένων.

Ήταν ένας από τους λόγους που τον έκανε ίσως αντιπαθή, σε κάποιους από τους νεωτερίζοντες θεολόγους, που υπήρξαν φοιτητές και φοιτήτριές του και χρησιμοποιούσε αυστηρό γι’ αυτούς παιδαγωγικό λόγο.

Στο γραφείο του πάντα υπήρχαν τα απαραίτητα για ένα καφέ, καθώς και ψυγείο με αναψυκτικά για τους φοιτητές και τις φοιτήτριές του, που αργά το απόγευμα ή το βράδυ θα έπρεπε να εργασθούν εκεί ή να εξετασθούν.

Κάποια φορά τον βρήκα να διορθώνει γραπτά ο ίδιος. Απόρησα και τον ρώτησα γιατί διορθώνει και ο ίδιος και τα γραπτά των βοηθών.

Η απάντηση, αληθινή και σταράτη, με προβλημάτισε: «Παναγιώτη, κάθε γραπτό έχει πίσω του και δυό γονείς που κτυπάνε κάρτα αξημέρωτα ή πάνε στο χωράφι αξημέρωτα. Επειδή πείνασα σπουδάζοντας και σπούδασα πεινώντας, 10 παιδιά είχαν οι γονείς μου, πρέπει να δω ο ίδιος, πού έχει το παιδί αμέλεια, πού έχει άγνοια και πού πρέπει να το βοηθήσω! Ο κάθε φοιτητής θέλει τη δική του μεταχείριση. Οι βοηθοί δεν έχουν ακόμα αυτή την εμπειρία! Στο νου τους έχουν γίνει κιόλας καθηγητές. Τα παιδιά έρχονται εδώ για να μάθουν, όχι για να κοπούν…»

Κατάλαβα από την απάντηση ότι οι βοηθοί ήθελαν τον φοιτητή δόκιμο συγγραφέα και όχι εξεταζόμενο φοιτητή. Έτσι, ο Καθηγητής έκανε τη δουλειά και τη δική του και τη δική τους, χωρίς εκείνοι να το γνωρίζουν.

Θυμάμαι την περίοδο, που ήταν πρόεδρος της επιτροπής κοστολογήσεως των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων.

Ήταν ίσως από τις δυσκολότερες και πλέον ψυχοφθόρες αποστολές διοικητικού χαρακτήρα, που του είχαν ανατεθεί. Εκείνη την περίοδο έλαμψε η εντιμότητα του χαρακτήρα του.

Μου έλεγε χαρακτηριστικά γελώντας: «Αυτό το φαγοπότι που γίνεται εδώ δεν έχει προηγούμενο, είναι πολλά τα λεφτά…... Θα πάω σίγουρα κατηγορούμενος...»

Κάποια μέρα μού ζήτησε και συναντηθήκαμε και μου λέει: «Θυμάσαι τι σου έλεγα. Πάω κατηγορούμενος γιατί έκοψα ποσά, από τις κοστολογήσεις των συγγραμμάτων και με κατηγορούν ότι έκανα ψευδείς βεβαιώσεις... Τι να έκανα όμως όταν η πραγματική δαπάνη ήταν 40% για το Δημόσιο και μου ζητούσαν να εγκρίνω, με τα άλλα μέλη της επιτροπής, 60% επί πλέον, δηλαδή 100%, όπως ζητούσε ο κάθε ενδιαφερόμενος καθηγητής-συγγραφέας;»

Το τραγικό για τη χώρα είναι ότι κάθισε, πράγματι, στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Το έκαμε αδιαμαρτύρητα.

Δικαζόμενος, είπε ανάμεσα στα άλλα στον τότε πρόεδρο του δικαστηρίου: «Κ. Πρόεδρε ο πατέρας μου ήταν χασάπης στο χωριό μου. Όσο τον είχα, δούλευα και διάβαζα μαζί. Ξέρω συνεπώς, πόσο κόστιζε και πόσο κοστίζει το χασαπόχαρτο, που τύλιγε τα κρέατα. Πως μπορώ να το κοστολογήσω, σαν χαρτί ιλουστρασιόν, που ζητάνε οι κατήγοροί μου; Από τέτοιο χαρτί είναι τα συγγράμματα. Αφήστε που κάποια απ’ αυτά είναι σκέτη αντιγραφή ή έχουν παραχθεί σε πολύγραφο. Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται. Αν πρέπει να πάω φυλακή, γιατί γλύτωσα το Δημόσιο από το 60% της δαπάνης, αποφασίστε το και θα πάω……».


Απαλλάχτηκε βέβαια γιατί αυτή ήτο η αλήθεια.[2] Η πικρία όμως από την άδικη συμπεριφορά των συναδέλφων του παρέμεινε. Σ’ όλη αυτή την περιπέτεια «στραφτάλιασε» η εντιμότητα και η ακεραιότητα του Καθηγητή, όπως θα έγραφε και ο Μιλτιάδης Καραγάτσης[3].

Στις σχέσεις του με τους συναδέλφους του ήταν άψογος και αγαπητός σε όλους. Δεν τον θέλησαν μόνο όσοι δεν ήξεραν να αγαπούν.

Πολλοί ήταν εκείνοι που «εγγύς ή μακράν» ζητούσαν τη γνώμη του και την επιστημονική του θέση και την δέχονταν υπάκουα.

Μεγάλος ο αριθμός των φοιτητών και των φοιτητριών του, που στο πρόσωπό του έβλεπαν πρώτα τον πατέρα και μετά τον δάσκαλο.

Όπου και όταν έπρεπε, σε όλους και στον γράφοντα ήταν αυστηρός προς παιδαγωγία και ποτέ για τιμωρία. Το χαμόγελο και το αυθόρμητο γέλιο του, ποτέ προσποιητά, ήταν συστατικά του χαρακτήρα του.

Με τα γεγονότα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων πικράθηκε σημαντικά. Ποτέ δεν συμφώνησε με τα συμβάντα και με την σύγκληση των Μητροπολιτών και των άλλων Αρχηγών Εκκλησιών στο Πατριαρχείο.

Έλεγε χαρακτηριστικά: «Άλλο παρέα Αρχιερέων και άλλο Ιερά Σύνοδος. Άλλο παρέα των φίλων και γνωστών του Κοντογιάννη και άλλο Σύγκλητος της Θεολογικής Σχολής. Οι παρέες έχουν απόψεις, δεν έχουν θεσμική αρμοδιότητα. Μία Ι. Σύνοδος και μία Σύγκλητος, έχουν ευθύνες και υποχρεώσεις. Έχουν ευθύνη, υποχρέωση και κανονική αρμοδιότητα να πάρουν κανονικές αποφάσεις.»

Παρά τη ριζική διαφωνία του, διατήρησε σχέσεις με όλους, αλλά δεν υποχώρησε ποτέ στις δογματικές και κανονικές του θέσεις. Έγραψε για τα γεγονότα, στηλίτευσε συμπεριφορές και καταστάσεις, ανέλυσε τις συνέπειες. Το ίδιο έκαμαν και πολλοί άλλοι.

Θυμάμαι εδώ επίσης τον εκ Θεσσαλονίκης συνάδελφό του, Αθανάσιο Αγγελόπουλο[4], Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής, του Α.Π.Θ. Έφυγε όμως ο Δάσκαλος με το παράπονο ότι «εβασίλευσεν προς καιρόν η ανομία με την ανοχή των αρμοδίων», όπως έλεγε χαρακτηριστικά.

Οι Ιερές Μητροπόλεις, οι Ιεροί Ναοί και οι Ιερές Μονές εντός και εκτός της χώρας, στο πρόσωπο του Καθηγητή Σπύρου Κοντογιάννη, βρήκαν τον ακάματο, και σοφό συμπαραστάτη και συναντιλήπτορα, σε όσες δυσκολίες συνάντησαν. Μπορούσε να είναι την ίδια ημέρα στην Ι. Μ. Ταξιαρχών Πηλίου, και στα Μετέωρα.

Ήταν μαζί με την Ι. Μονή Νταού Πεντέλης οι μεγάλες του αγάπες. Μεγάλο μέρος της επιστημονικής του δραστηριότητος κατανάλωσε στην αναμόρφωση, αναπαλαίωση και συντήρηση των Ιερών Μονών των Αγίων Μετεώρων, τόπο της γενέτειράς του, ορεινής Θεσσαλικής γής.

Σε επίσκεψή μας με τη σύζυγό μου συμπορευθήκαμε, στο Μεγάλο Μετέωρο, την Μονή Βαλαάμ και την Ι. Μ. Αγίου Στεφάνου, θαύμασα από κοντά και το έργο και τη σοφία του Καθηγητή.

Στο Μεγάλο Μετέωρο μάλιστα, μας έδειξε τον τάφο του και την εκκλησία που είχε φτιάξει εκεί, Ηγουμενεύοντος τότε Αθανασίου του Μετεωρίτου.

Όσοι και όσες βρεθείτε στο Μεγάλο Μετέωρο επισκέπτες, μην παραλείψετε να δείτε και να θαυμάσετε την ιστορία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης σε εξωτερική τοιχογραφία της Μονής, έργο του Καθηγητή Σπύρου Κοντογιάννη.

Στο νού μου έρχονται, οι Κυριακές και οι Δεσποτικές εορτές, ημέρες που λειτουργηθήκαμε, στην Ιερά Μονή Νταού Πεντέλης.

Ο καθηγητής υπεραγαπούσε το Μοναστήρι και τις Μοναχές. Έφθασε στο σημείο να εμφανισθεί, για να υπερασπισθεί έναντι συκοφαντών την Ιερά Μονή κατά το παρελθόν, σε τηλεοπτική εκπομπή, αλλά και ως μάρτυρας σε δικαστήρια!

Το έκανε με πόνο ψυχής, όπως μου είπε τότε, αλλά κάποιος έπρεπε να πεί την αλήθεια.

Κάποιος έπρεπε να αντιπαρατεθεί, κατά το πρότυπο του Δαυίδ, στο Γολιάθ της κοσμικής πολυνομίας: «Ο τόπος αυτού του Μοναστηριού Παναγιώτη είναι αγιασμένος» μου έλεγε, στο φιλοκαλικά στολισμένο Αρχονταρίκι της Μονής, μετά την ακολουθία της Θ. Λειτουργίας. «Όποτε σου ζητηθεί βοήθεια να τη δώσεις. Τη θέλουν οι Άγιοι του Όρους των Αμώμων, που σφαγιάσθηκαν εδώ και μυροβλύζουν. Δεν είναι για τις μοναχές». Του έδωσα την υπόσχεση μου και όση μοι δύναμις, οψέποτε μου ζητηθεί, θα την τηρήσω. Θα το κάμω γιατί: «Μακάριον εστί διδόναι μάλλον ή λαμβάνειν»[5] και «Μὴ ἔστω ἡ χείρ σου ἐκτεταμένη εἰς τὸ λαβεῖν καὶ ἐν τῷ ἀποδιδόναι συνεσταλμένη»[6]

Την επιστημονική γνώση, τη σοφία, την ανιδιοτέλεια, την κανονική και θεολογική κατάρτιση του Καθηγητή, γνωρίσματα πασίδηλα, εξετίμησε ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Κυρός Χριστόδουλος.

Έτσι, όταν εγκατέλειψε λόγω συνταξιοδοτήσεως, την Καθηγητική Έδρα στη Θεολογική Σχολή τον κάλεσε και του είπε: «Σπύρο θα αναλάβεις την Διεύθυνση και ψηφιοποίηση του Ιστορικού Αρχείου της Εκκλησίας της Ελλάδος».

Την Αρχιεπισκοπική απαίτηση δεν την αρνήθηκε και έκαμε υπακοή. Μαζί με τα στελέχη της επιστημονικής του ομάδας, τον Παναγιώτη, το Φώτη, τον Τάσο κ.α. έχει προσφέρει έκτοτε, μέχρι και την τελευταία του στιγμή, ένα τεράστιο επιστημονικό έργο εν μέσω σημαντικών δυσχερειών και προσκομμάτων, ανιδιοτελώς.

Έχει ψηφιοποιήσει εκατομμύρια αρχεία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Με τη βαθύτατη εκτίμηση του Νύν Αρχιεπισκόπου, Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, στενός συνεργάτης του ο Μητροπολίτης Ν. Ιωνίας κ.κ. Γαβριήλ, τον αποδεχόταν και τον ενίσχυε στο δύσκολο έργο του.

Είχε ακόμα πολλά να δώσει, αλλ’ «ως τω Κυρίω έδοξε ούτω και εγένετο»[7]

Παράλληλα με τα καθήκοντά του αυτά, κάθε Πέμπτη μεσημέρι, από τα ερτζιανά του Ραδιοσταθμού της Εκκλησίας όλοι οι ακροατές του σταθμού θαύμαζαν την ευρυμάθεια, τη σοφία και την πρακτική θεώρηση των πραγμάτων, από τον Καθηγητή, στην τακτική του εκπομπή.

Πλήθος οι πληροφορίες και οι γνώσεις πολύ απλουστευμένες για κάθε ακροατή.

Συμπλήρωνε τις γνώσεις του ο επιστήμονας και μάθαινε πράγματα, για την Πίστη και την Ελλάδα, ο απλός ακροατής.

Όταν η Βουλή της Ολλανδίας[8] νομιμοποίησε την ευθανασία, ρωτήθηκε σχετικά ο «Δάσκαλος» από «τα παιδιά του».

Είπε τότε πολλά και έγραψε ολόκληρη μονογραφία, όπου ανέλυσε το φαινόμενο της αυτοκτονίας και της ευθανασίας.

Σημειώνει εκεί μεταξύ άλλων: «Μόνο όσοι δεν πιστεύουν στον Θεό μπορεί να επιδοκιμάζουν την αυτοκτονία, ως ηρωική πράξη και πιθανόν να επαινούν τη βίαιη έξοδο από αυτή τη ζωή, όταν κρίνουν πως κανένα καλό δεν τους δίνει η ζωή τους. Όμως, οι Χριστιανοί πιστεύοντες στο Θεό και στην αθανασία της ψυχής, σε καμμιά τραγική περίπτωση οικονομική, κοινωνική, ηθική κ.λπ. και σέ καμμία αδυσώπητη κατάσταση δεν θα οπλίσουν το χέρι τους για να θέσουν βίαιο τέλος στη ζωή τους για δήθεν απελευθέρωση, γιατί αυτό είναι δειλία. Στην πραγματικότητα, η αυτοκτονία είναι η έσχατη έκφραση άκρατου εγωισμού και αμετανοησίας. Ο πιστός χριστιανός δεν απελπίζεται, δεν χάνει την πίστη του στο έλεος και τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Θεού. Γνωρίζει να υπομένει. Η αυστηρότητα αυτή της Εκκλησίας, η οποία επιθυμεί την πρόληψη των αυτοκτονιών, δεν είναι άσχετη και προς τον σκοπό της διδασκαλίας των επιζώντων (συγγενών, φίλων, γνωστών κ.λπ. του αυτόχειρα) για την ιερότητα του θείου αγαθού της ζωής, αλλά και τη βαρύτητα του αμαρτήματος της αυτοκτονίας, Γι’ αυτό και τονίζει ότι οι Κανονικές κυρώσεις – επιτίμια που επιβάλλει στους αυτόχειρες προϋποθέτουν ότι αυτός όταν έλαβε την απόφαση να αυτοκτονήσει είχε σώες τις φρένες και η πράξη αυτή έγινε με ελεύθερη βούληση του. Με άλλα λόγια, ο αυτόχειρας «είχεν εαυτόν» (δηλ. ήταν στα καλά του) και δεν βρισκόταν σε κατάσταση ψυχοπάθειας…».[9] Αυτή ήταν η πίστη και η Θεολογική γνώση του μεταστάντος Καθηγητή.

Όσοι από τους αναγνώστες και ιδιαίτερα τους Θεολόγους, φίλους, παλαιούς και νέους συνεργάτες του, θα διαβάσουν αυτές τις γραμμές, είμαι σίγουρος ότι θα βρουν λειψό αυτό μου το σημείωμα και την περιγραφήν μου.

Θα έχουν περισσότερους χαρακτηρισμούς και γνώσεις, τόσο για τα πεπραγμένα, όσο και την ολιγαρκή, αλλά μεγάλη ασκητική προσωπικότητα του Καθηγητή.

Η ζωή του υπήρξε, διαρκές ζωντανό κήρυγμα, προσφοράς, ανιδιοτελείας και αγάπης.

Υπήρξε μορφή ευπρεπής, ευρυμαθής, πολυγραφότατος, δραστήριος, ταπεινός, υπόδειγμα Δασκάλου.

Για το Καθηγητή Κοντογιάννη, η ποιητική προτροπή, του Κωστή Παλαμά[10], στο ποίημά του με τίτλο: «Στο Δάσκαλο» [11] υπήρξε βίωμα και κανόνας ζωής.
«………………………………

Σκάψε βαθειά.
Τί κι’ αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;
Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί
Τα βάρη που κρατάς σαν
Άτλαντας στην πλάτη,
Υπομονή!
Χτίζε, σοφέ,
της κοινωνίας το παλάτι!»

Τώρα που γεννήθηκε στην αιωνιότητα πρέπει να τον βεβαιώσουμε ότι «τα κράτησε τα βάρη και το ’χτισε της κοινωνίας το παλάτι!».

Όσοι τον άκουσαν στην Κυπριακή Εστία στη Λ. Αμαλίας, να παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του Μακαριστού Πατριάρχου Αλεξανδρείας Πέτρου και όσοι τον παρακολούθησαν σε Πανελλήνια και Διεθνή συνέδρια δεν μπορεί παρά να συμφωνήσουν μαζί μου, σ’ αυτή τη διαβεβαίωση.

Στην εκκλησιαστική ιστορία του Σωκράτους αναφέρεται: «Ίδιον Ελλήνων ευχερώς ανθρώπους αποθεούν»[12]. Όσα κατέγραψα δεν έχουν σχέση μ’ αυτή την διαπίστωση του ιστορικού συγγραφέως, αν και είμαστε και εσείς και εγώ Έλληνες. Δεν διεκδικώ συγγραφικό ταλέντο, ή φιλολογικό έπαινο. Δεν ξεπληρώνω ασφαλώς το χρέος μου στον Δάσκαλο που είδαμε, ακούσαμε και ζήσαμε μαζί του και με τίμησε με τη φιλία του μέχρι την τελευταίες μέρες της επίγειας ζωής του. Άνθρωπος και αυτός σαν και μας.

Την παραγγελία του Κυρίου «ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου ἐξ ὅλης καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου.» [13] την έκαμε ισόβιο κανόνα ζωής. Αγάπησε εξ ολοκλήρου τον Θεό και επεδίωξε, μέσα στις ανθρώπινες δυνάμεις του να εφαρμόσει το θείο θέλημα της Αγάπης ανυπόκριτα. Ήξερε ο Καθηγητής ότι: «Δίκαιοι δὲ εἰς τὸν αἰῶνα ζῶσι, καὶ ἐν Κυρίῳ ὁ μισθὸς αὐτῶν, καὶ ἡ φροντὶς αὐτῶν παρὰ ῾Υψίστῳ. διὰ τοῦτο λήψονται τὸ βασίλειον τῆς εὐπρεπείας καὶ τὸ διάδημα τοῦ κάλλους ἐκ χειρὸς Κυρίου, ὅτι τῇ δεξιᾷ σκεπάσει αὐτοὺς καὶ τῷ βραχίονι ὑπερασπιεῖ αὐτῶν»[14].

Δεν έφυγε από κοντά μας παρά μόνο φαινομενικά ο Καθηγητής. Μετατέθηκε στη θριαμβεύουσα Εκκλησία και εκεί πλέον, ευρισκόμενος με πλήρη την πατρική του αγάπη και Χάρη, ένα σκοπό έχει.

Να πρεσβεύει διαρκώς και για τη δική μας σωτηρία.[15] Είναι βέβαιο ότι ο Καθηγητής Σπύρος Κοντογιάννης πέτυχε τις επαγγελίες, φεύγοντας από κοντά μας την ημέρα των Θεοφανείων.

Όπως αγαπούσε και βοήθησε «κόσμο και κόσμο» όσο ήτο ανάμεσα μας, το ίδιο θα κάνει και τώρα κοντά στον Κύριο της Δόξης. Ανέβηκε μαζί Του στον Ουρανό, μετά την Βάπτισή Του στον Ιορδάνη Ποταμό. Με τις προσευχές μας, που τον συνοδεύουν θα περιμένει εκεί τους φοιτητές του τα «παιδιά του», εμάς τους φίλους του, και τους αγαπημένους του Μοναχούς και τις Μοναχές.

Όσα έγραψα «εις αγάπης αντέκτισιν», [16]για τον αείμνηστο Καθηγητή και φίλο μου, Σπύρο Κοντογιάννη, αποτελούν οφειλόμενο φόρο τιμής και έκφραση ευγνωμοσύνης.

Αποτελούν αντίδωρο και ανταπόδοση αγάπης, όσο αυτό μπορεί να γίνει κατορθωτό, στις λίγες αυτές σελίδες.

Είθε να βρεί μιμητές, ν’ ακολουθήσουν τα ίχνη του στην Ανθρωπιά και στη Θεολογία.

Τους έχει ανάγκη το τόπος μας. Ας προσευχηθούμε να τον συγκαταριθμήσει, ο Δικαιοκρίτης Κύριος, μετά των Δικαίων και των Αγίων, εν χώρα Ζώντων!.

**Ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος, είναι Εισαγγελέας Εφετών Αθηνών, Μ.Δ.Ε Νομικής ΕΚΠΑ, Πτυχιούχος του Θεολογικού Τμήματος ΕΚΠΑ

[1] Σοφίας Σειράχ 44, 1

[2] Γνωρίζω πρόσωπα και πράγματα σ’ αυτή την περιπέτεια, αλλά είναι ακόμα εν ζωή και δεν αναφέρονται.

[3] O M Kαραγάτσης πραγματικό όνομα Δημήτρης Pοδόπουλος, γεννήθηκε το 1908 στην Aθήνα Tο αινιγματικό αρχικό M λέγεται πώς προέρχεται από το όνομα Mίτια έκφραση της αγάπης του για τον Nτοστογιέφσκι και ιδίως για τους Aδελφούς Kαραμαζώφ ενώ το Kαραγάτσης οφείλεται στο καραγάτσι ( δένδρο φτελιάς) κάτω από το οποίο καθόταν μικρός και διάβαζε, κοντά στην εκκλησία της Pαψάνης. Tο 1924 τελείωσε το Γυμνάσιο και πήγε στην Γκρενόμπλ για να σπουδάσει νομικά, τα οποία από τον επόμενο χρόνο τα συνέχισε στο Πανεπιστήμιο Aθηνών. Πέθανε, στις 14 Σεπτεμβρίου 1960, σε ηλικία 52 χρόνων, αφήνοντας ανολοκλήρωτο "Tο 10", το μυθιστόρημα που έγραφε εκείνο τον καιρό .

[4] Γνωστός Καθηγητής, αλλά μαζί του έχω φιλική σχέση και απλή συνεπωνυμία και όχι συγγένεια

[5] Πραξ. Κ´, 35

[6] Σοφία Σειράχ δ´, 31.
[7] Ιώβ κεφ. 1, 21

[8] Η Βουλή της «Ολλανδίας στις 28 Νοεμβρίου 2000 νομιμοποίησε την «ευθανασία» με τις ψήφους (104 υπέρ, έναντι 40 κατά) των βουλευτών του Ολλανδικού Κοινοβουλίου! Με την ψήφιση του Νόμου αυτού η Ολλανδία υπήρξε το πρώτο Κράτος της Ευρώπης που, παρά τους Νόμους του που καταδικάζουν τον φόνο και την αυτοκτονία, νομιμοποιεί το δίδυμο του θανάτου, την ευθανασία δηλαδή που, κατά τον Καθηγητή ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ, είναι συνδυασμός φόνου και αυτοκτονίας!

[9] Σπυρίδωνος Κοντογιάννη, Η αυτοκτονία και η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Αθήνα 2001, σελ. 9-15

[10] Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα, 13 Ιανουαρίου 1859 και εκοιμήθη στην Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1943. Ήταν ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας & ιστορικός.

[11] Στον δάσκαλο,
Σμίλεψε Πάλι, Δάσκαλε, Ψυχές!
Κι ό,τι σ’ απόμεινε ακόμη στη ζωή σου,
Μήν τ’ αρνηθείς! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου!
Χτίσ’ το παλάτι, δάσκαλε σοφέ!
Κι αν λίγη δύναμη μέσ’ το κορμί σου μένει,
Μην κουραστείς. Είν’ η ψυχή σου ατσαλωμένη.
Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθειά,
Ο πόλεμος να μή μπορεί να τα γκρεμίσει.
Σκάψε βαθειά. Τί κι’ αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;
Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί
Τα βάρη που κρατάς σαν
Άτλαντας στην πλάτη,
Υπομονή!
Χτίζε, σοφέ,
της κοινωνίας το παλάτι!
Του Κωστή Παλαμά
[12] Σωκράτους Εκκλησιαστική ιστορία τόμ. 3, κεφ. 23, PG 67, 448A

[13] Μάρκ. 12, 30-34
[14] Σοφία Σολομώντος κεφ. 5 στιχ. 15-16

15. Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού Η ακρίβεια της συνειδήσεως και οι θείες επαγγελίες. Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού Δευτέρα, 7 Ιανουαρίου 2013 ιστολόγιο «Αναβάσεις» και πρβλ. Γέροντος Ιωσήφ, «Ο Όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής και η Πατερική παράδοσις», Ψυχωφελή Βατοπαιδινά 5, σ. 191- 195
[16] Από το ΙΑ΄ Αναστάσιμο εωθινό δοξαστικό ιδιόμελο. Ποίημα Λέοντος Βασιλέως του σοφού. Ήχος πλ. Δ’
 
 
 

Τα διαβάζουν πολλοί