English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

26.9.15

Ο διάσημος αρχιτέκτονας Σ. Καλατράβα μιλάει για το Άγιον Όρος


Ο διάσημος ισπανός αρχιτέκτονας, λίγο πριν έρθει στην Αθήνα για να δώσει μια διάλεξη για το νέο μεγάλο του πρότζεκτ, την ανοικοδόμηση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στο Σημείο Μηδέν της Νέας Υόρκης, μιλάει στο BHMAgazino για το παράδειγμα του Παρθενώνα και για τη σκληρή κριτική που ακολουθεί το έργο του.
Στη συνέντευξη αυτή ρωτήθηκε και για τις επισκέψεις του στο Άγιο Όρος.

Έχετε πάει στο Άγιον Όρος;

«Πρωτοπήγα το 2005 και είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ πολλά μοναστήρια και να ζωγραφίσω υδατογραφίες του όμορφου τοπίου που τα περιέβαλλε. Τη δεύτερη φορά έμεινα με τον γιο μου στη Μονή Ξενοφώντος, αλλά επισκέφθηκα τον Παντοκράτορα και το Βατοπαίδι. Πολλά χρόνια πριν είχα επισκεφθεί την Αγία Σοφία και τη Μονή Χώρας και είχα προσπαθήσει να κατανοήσω τον συμβολισμό της εικονογραφίας της Ορθοδοξίας. Τι σημαίνει παράδοση στην ορθόδοξη αρχιτεκτονική, πώς μπορεί κανείς να κατανοήσει το μυστήριο αυτής της αυστηρής λειτουργίας με τους υπέροχους, αρχαίους ύμνους και τις λιτανείες».

Τι σας ώθησε να επισκεφθείτε το Άγιον Όρος; Η ανάθεση για τον Άγιο Νικόλαο είναι πολύ πιο πρόσφατη.

«Το Άγιον Όρος είναι ένας τόπος μεστός περιεχομένου. Η ατμόσφαιρα σε σαγηνεύει από την πρώτη στιγμή. Είχε πολύ ενδιαφέρον όταν πήγα εκεί με τον έναν από τους τρεις γιους μου. Μεταφερθήκαμε σε έναν άλλον κόσμο μέσα από την πρωινή Λειτουργία και από τον Εσπερινό. Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε αγιογράφους, ήταν ένας από τους λόγους, εξάλλου, για τους οποίους πήγαμε εκεί».



Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε σχεδιάζοντας για πρώτη φορά έναν ναό και μάλιστα ορθόδοξο;

«Όταν αναλαμβάνεις ένα πρότζεκτ το οποίο εξαρτάται από τόσο πολλές παραμέτρους, οι οποίες έχουν όλες τον συμβολισμό τους - ο θόλος, τα μωσαϊκά, η γεωμετρία, η εικονογραφία, η αγιογραφία -, εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι πρόκειται για μια πολύ δύσκολη υπόθεση, γιατί πρέπει να περιορίσεις την ελευθερία με την οποία συνήθως δουλεύεις. Τελικά όμως ανακαλύπτεις τη γοητεία αυτών των περιορισμών, οι οποίοι σε οδηγούν σε νέα δημιουργικά μονοπάτια».

Και πώς προχωρήσατε;
«Κάθε φορά ένιωθα ασφάλεια ανατρέχοντας στην Αγία Σοφία, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ανθρωπότητας, όπου το φως αντανακλάται στο εσωτερικό με πολλούς όμορφους τρόπους. Η Αγία Σοφία ήταν πάντα ο οδηγός μου. Ήξερα βέβαια ότι συγκριτικά ο Άγιος Νικόλαος θα ήταν μια πολύ μικρότερη εκκλησία, γιατί μας έχουν δοθεί συγκεκριμένες διαστάσεις που πρέπει να τηρήσουμε. Ηταν όμως μια καλή άσκηση και μια πρόκληση για μένα να μεταφέρω στη μικρή εκκλησία αυτό που ένιωσα στη μεγάλη: την αίσθηση της ψυχικής ανάτασης».



Μπορεί να αναπαραχθεί αυτή η αίσθηση σε μικρή κλίμακα;

«Θα σας δώσω ένα παράδειγμα το οποίο μπορείτε να δείτε στην Αθήνα. Στην Ακρόπολη, όπως ξέρετε, συνυπάρχουν δύο πολύ διαφορετικές κλίμακες. Ο Παρθενώνας και ο Ναός της Αθηνάς Νίκης - κάποτε μάλιστα υπήρχε και το γιγαντιαίο άγαλμα του Φειδία με την Αθηνά και τη μικροσκοπική φτερωτή Νίκη στο χέρι της. Θα μπορούσαμε να κάνουμε έναν αντίστοιχο συσχετισμό ανάμεσα στην Αγία Σοφία, τον "Παρθενώνα της Ορθοδοξίας", και τον Αγιο Νικόλαο, τον οποίο θα ήθελα να σκέφτομαι ως τον Ναό της Αθηνάς Νίκης. Και γιατί όχι; Έχουν ακόμη και το ίδιο όνομα... Αυτές οι συγκρίσεις δεν έχουν μόνο μεταφορικό χαρακτήρα, γιατί θα επενδύσουμε τον Άγιο Νικόλαο με πεντελικό μάρμαρο από την Ελλάδα».

Μιλάτε με μεγάλη ζέση για την εμπειρία σας στους ναούς και τις λειτουργίες τους. Είστε θρησκευόμενος άνθρωπος;

«Ρωτήστε με καλύτερα αν πιστεύω. Θα απαντήσω "Ναι"».

Αν δεν πιστεύατε, ο σχεδιασμός ενός ναού θα παρουσίαζε μεγαλύτερες δυσκολίες;
«Πιστεύω ότι σε κάθε άνθρωπο ενυπάρχει το θείο, μια εσωτερική δύναμη που μας δίνει αξιοπρέπεια και μας κινητοποιεί να σεβόμαστε τον πλησίον μας. Νομίζω ότι η πολύ απλή κίνηση που είναι το άναμμα ενός κεριού σημαίνει κάτι για όλους μας, είτε πιστεύουμε είτε όχι. Αλλωστε η επιθυμία του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου της Ελληνικής Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής είναι να μπαίνουν στην εκκλησία άνθρωποι όλων των θρησκειών ή και άνθρωποι που δεν είναι οπαδοί κάποιου δόγματος, αλλά απλώς θέλουν να κάνουν ακριβώς αυτό: να ανάψουν ένα κερί. Η πρόθεση έχει οικουμενικό χαρακτήρα και αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί βρίσκεται σε ένα φορτισμένο μέρος, το Σημείο Μηδέν, το οποίο, είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι ένα από τα πιο σημαντικά τοπόσημα που σχετίζονται με την Ιστορία του 21ου αιώνα».

Πότε υπολογίζετε ότι θα τελειώσει ο Αγιος Νικόλαος;

«Δουλεύουμε επιμελώς, όλα πηγαίνουν καλά και ελπίζουμε να εγκαινιάσουμε τον ναό σε μία από τις επόμενες Αναστάσεις. Αλλά δεν είμαι εγώ αρμόδιος να σας πω το πότε. Πρέπει να ρωτήσετε τον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο».



Στις 24/09 θα εγκαινιαστεί η έκθεση «Η αναγέννηση του Ναού του Αγίου Νικολάου στο Σημείο Μηδέν», στο κεντρικό κτίριο του Μουσείου Μπενάκη, με μακέτες, σχέδια, κατόψεις και οπτικοακουστικό υλικό από τον σχεδιασμό του κτιρίου της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, ενώ στις 22/09 ο Σαντιάγο Καλατράβα θα δώσει σχετική διάλεξη και κατόπιν θα ξεναγήσει το κοινό στην έκθεση.

 

Τα διαβάζουν πολλοί