Ο Άγιος Νικόλαος ο θαυματουργός, Αρχιεπίσκοπος Μύρων της Λυκίας, γεννήθηκε
στα Πάταρα της Λυκίας γύρω στα 250 μ.Χ. από ευσεβείς και πλούσιους γονείς, οι
οποίοι τον ανέθρεψαν "εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου".
Όντας βρέφος ακόμη, αρνιόταν θαυματουργικά να θηλάσει τις Τετάρτες και τις Παρασκευές,
δείχνοντας το μέγεθος της αγιότητας για την οποία τον προόριζε η πρόνοια του
Θεού.
Αργότερα σαν μεγάλωσε και έχασε τους δικούς του, πούλησε την περιουσία που
του είχαν αφήσει, τη μοίρασε στους φτωχούς και αφιερώθηκε εκεί που ποθούσε: στο
Θεό. Έχοντας πάντοτε οδηγό τη ρήση του Ευαγγελίου "δότε ελεημοσύνην",
μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς, για τους οποίους έτρεφε μεγάλη αγάπη
για τους φτωχούς και τους αδυνάτους, ίδρυσε στην αρχιεπισκοπή του φτωχοκομείο,
ξενώνα, νοσοκομείο και άλλα φιλανθρωπικά ιδρύματα.
Στις δύσκολες στιγμές των διωγμών του Διοκλητιανού, εμψύχωνε το ποίμνιο του
και ιδιαίτερα τους νέους. Για τη δράση του αυτή συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και
βασανίζεται. Υπομένει όμως όλες τις διώξεις και τις ταλαιπωρίες και, μετά την
κατάπαυση των διωγμών από τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο, αναλαμβάνει και
πάλι το ποιμαντικό του έργο στα Μύρα.
Ο Θεός τον τίμησε ιδιαίτερα για την ενάρετη χριστιανική ζωή του, που τη
διέκρινε η βαθιά του πίστη και η ανεκτίμητη αγάπη του για τον άνθρωπο. Ο Άγιος θαυματουργούσε
όταν ζούσε αλλά και μετά την κοίμηση του τα θαύματα του είναι αναρίθμητα.
Με εξαιρετική λαμπρότητα και δόξα τιμάται και από τους Ρώσους, ως προστάτης
και της γεωργίας.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου
(ημέρα κοιμήσεως του Αγίου) και την ανακομιδή των ιερών λειψάνων του στις 20
Μαΐου, αλλά και κάθε Πέμπτη ψάλλονται στον 'Αγιο Νικόλαο ωραιότατοι ύμνοι,
διότι η Πέμπτη ημέρα της εβδομάδας είναι αφιερωμένη από την Εκκλησία μας στους
δώδεκα αποστόλους και στον Άγιο Νικόλαο.
Ο Άγιος των θαλασσών – Ζωή και
θαύματα
Ένας από τους πιο αγαπημένους Αγίους του θαλασσινού λαού μας, είναι ο Άγιος
Νικόλαος! Ποιος άλλωστε ναυτικός δεν έχει να διηγηθεί ένα θαύμα του; Ποιο νησί
δεν έχει να ιστορήσει μια παρέμβασή του; Ποια θάλασσα δεν έχει μια εκκλησία
του; Ποιο λιμανάκι δεν έχει ένα ξωκλήσι του; Και ποιο σκαρί δεν έχει μιαν
εικόνα του;
Αμέτρητες έτσι είναι οι ιστορίες των ναυτικών μας, των ψαράδων και των
καπεταναίων μας, που ταξιδεύουν ως τα σήμερα στις θάλασσες και τους απέραντους
ωκεανούς της γης, αλλά και οι ιστορίες του αήττητου Πολεμικού μας Ναυτικού, που
τον έχει Προστάτη!
Στιγμές από τη ζωή του
α) Στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.), όπου ο Άγιος είχε
κλειστεί στη φυλακή, επειδή είχε τολμήσει να χαστουκίσει μέσα στη Σύνοδο τον
αδιόρθωτο αιρετικό και προκλητικό Άρειο, που δηλητηρίαζε το λαό με τις πλάνες
του. Το ίδιο βράδυ, τον επισκέφθηκαν οφθαλμοφανώς μέσα στο κελί του τη νύχτα ο
Χριστός και η Παναγία, δίνοντάς του με τα ίδια τους τα χέρια το Ευαγγέλιο και
το ωμοφόριο.
β) Καθώς κάποτε ταξίδευε με πλοίο προς τους Αγίους Τόπους, με την προσευχή
του προς τον Χριστό, ησύχασε θαυμαστά η φουρτουνιασμένη θάλασσα και σώθηκαν το
πλοίο και οι πλέοντες από βέβαιο πνιγμό, ενώ αναστήθηκε και ο νεκρός ναύτης που
είχε πέσει από το κατάρτι στο κατάστρωμα, κατά τη διάρκεια της φοβερής
θαλασσοταραχής!
γ) Ιδιαίτερα αναφέρεται η
παρέμβαση του Αγίου Νικολάου ως Επισκόπου Μύρων της Λυκίας, στη διάσωση τριών
ανδρών από το σπαθί του δημίου τους
οποίους άδικα είχε καταδικάσει σε θάνατο ο τοπικός ηγεμόνας Ευστάθιος, καθώς
και τριών στρατηγών που είχαν άδικα συκοφαντηθεί και θα εκτελούνταν στην Πόλη.
Τότε μάλιστα φάνηκε ο Άγιος Νικόλαος στον ύπνο του Αγίου Βασιλέως Κωνσταντίνου
και του ζήτησε να τους ελευθερώσει επειδή ήταν αθώοι.
δ) Ο καλός μας ασπρογένης Άγιος, Επίσκοπος στα Μύρα της Λυκίας, έκανε πολύ
συχνά μυστικές, κρυφές επισκέψεις σε σπίτια φτωχών, όπου αθέατος, τους πετούσε
από το παράθυρο πουγκιά με χρήματα, προκειμένου να βοηθηθούν ή να σωθούν τα
παιδιά τους!
Από αυτό το γεγονός, μαζί με όλα τα άλλα, έκανε η φήμη του το γύρο του
κόσμου, από το στόμα των καλών ναυτικών και στερεώθηκε μέσα στις φτωχικές καρδιές
η ελπίδα της επισκέψεώς του, για να βοηθηθούν τα αμέτρητα σπιτικά των αγαθών
και φτωχών ανθρώπων.
Αυτός ο πόθος και η ελπίδα, αναμεμειγμένα κατά τόπους με παλαιούς μύθους
και ενίοτε με ειδωλολατρικές δοξασίες, ρίζωσε στη Δυτική Ευρώπη και μεταλλάχθηκε
στις ΗΠΑ, ώστε σήμερα να κυριαρχεί (με τη βοήθεια και των ΜΜΕ παγκοσμίως) η
φιγούρα του Santa Claus (Σάντα Κλάους), κατά λεκτική παραφθορά του Saint Nicholas (Σαίντ Νίκολας). Φυσικά, παρότι είναι αρκετή
συμπαθής ως φιγούρα, δεν έχει καμιά σχέση με τον Άγιο Νικόλαο, ούτε βέβαια με
τον Άγιο Βασίλειο (διαβάστε και παρακάτω).
ε) Είναι καταγεγραμμένη στον τελευταίο πόλεμο η παρέμβασή του, παραμονές
των Χριστουγέννων του 1940, στο απίθανο κατόρθωμα του θρυλικού Υποβρυχίου
«Παπανικολής», που κατάφερε να μπει στα Στενά του Οτράντο, εκεί απέναντι σχεδόν
από το Μπάρι (αρχαιοελληνική Βάρη) όπου και βρίσκονται τα λείψανα του Αγίου
Νικολάου, τα οποία, τα 1087, τα είχαν αρπάξει από τα Μύρα της Λυκίας ξένοι
ναύτες και τα μετέφεραν εκεί. Κατά την τέλεση της θείας λειτουργίας έτρεχε τόσο
πολύ μύρο από τα ιερά λείψανα, που οι πιστοί το μάζευαν σε δοχεία για θεραπεία
από διάφορες αρρώστιες, αρκετοί μάλιστα λιποθυμούσαν από την ευωδία του.
Έτσι και ενώ το πλήρωμα του «Παπανικολή» έπλεε προς το στόμα του ιταλικού
λύκου, μέσα στα σπλάχνα του γερασμένου σκάφους, όπου έστεκε η εικόνα του Αγίου
Νικολάου, κόλλησαν επάνω της θαυματουργικά τρία πενηνταράκια, σαν απάντηση στην
προσευχή και την ανησυχία του πληρώματος για το εάν τελικά θα γλύτωναν! Μάλιστα
προς επιβεβαίωση, ο «Παπανικολής» κατάφερε να βυθίσει στη συνέχεια ακριβώς με
τρεις τορπίλες ένα ιταλικό εμπορικό-μεταγωγικό και να γλυτώσει μέσα από μια
εφιαλτική κόλαση βομβών βυθού, που εξαπέλυσαν εναντίον του τα ιταλικά αντιτορπιλικά
που συνόδευαν την νηοπομπή! Τα ιταλικά πλοία κατευθυνόταν στην Αλβανία,
μεταφέροντας ενισχύσεις εκεί για τις δυνάμεις του Μουσολίνι που είχε εισβάλει
από τον Οκτώβριο ήδη στην Ελλάδα και βρισκόταν πια σε άτακτη οπισθοχώρηση στη
Βόρεια Ήπειρο!
# Πως δημιουργήθηκε ο Santa Claus
α) ΟΛΛΑΝΔΙΑ - SINTER KLAAS ή SINT NICOLAAS
Το όνομα Saint Nikolaus, ταξίδεψε και ρίζωσε παντού, σε ολόκληρη την
Ευρώπη! Έτσι θεωρείται προστάτης της Μόσχας, όπου αναφέρονται εμφανίσεις του
στα μαύρα χρόνια των διωγμών και της κομμουνιστικής, κρατικής αθεΐας, αλλά και
του ναυτικού Άμστερνταμ της Ολλανδίας, όπου παρά την απαγόρευση αναγνώρισης αγίων
που επέβαλε ο Προτεσταντισμός, ο Άγιος Νικόλαος επέζησε θαυμαστά έως σήμερα
εκεί, με το όνομα Sinter Klaas ή Sint-Nicolaas, όπου και ανήμερα της κανονικής εορτής του,
στις 6 Δεκεμβρίου, παριστάνεται με
ιερατική στολή και επισκοπική ράβδο, να μοιράζει δώρα στα παιδιά!
β) ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Στη γερμανική λαογραφία, αναφερόταν στα προχριστιανικά χρόνια η σκανδιναβική
«θεότητα» του ασπρογένη Odin, που επισκεπτόταν τα παιδιά με το οκτάποδο (!)
αλογό του, που πεινούσε βέβαια και γι’ αυτό, έπρεπε εκείνα να έχουν κοντά στην
καπνοδόχο ή το τζάκι, τις μπότες τους γεμάτες με άχυρο. Ο Odin θα αντάμειβε τότε
εκείνα τα ευγενή παιδιά, γεμίζοντας τις μπότες τους με δώρα ή καραμέλες.
Με τον εκχριστιανισμό της Γερμανίας, φεύγει και ο μύθος του φανταστικού Odin, χωρίς όμως να φύγουν
τα δώρα, οι μπότες ή οι κρεμασμένες κάλτσες στο τζάκι. Οι Γερμανοί είναι και οι
εφευρέτες του λαγού του Πάσχα και του στολισμένου έλατου των Χριστουγέννων (υπενθυμίζεται
με την ευκαιρία ότι, το στολισμένο δέντρο στην Ελλάδα, το έφερε ο Όθωνας στα
1833. Το ελληνικό έθιμο είναι το στολισμένο καραβάκι, μια και σε όλη την Ελλάδα
στολίζονταν τα καραβάκια στα λιμάνια -με προστάτη τους τον Άγιο Νικόλαο- αφού
θα γινόταν στη συνέχεια και ο Αγιασμός των Υδάτων στα Θεοφάνια και πολλοί θα
βουτούσαν να πιάσουν τον Σταυρό, μέσα σε μια μεγάλη εορτή και σημαιοστολισμένη
και χαρούμενη ατμόσφαιρα που ξεκινούσε από τα Χριστούγεννα. Ενίοτε, στα παράλια
μέρη, οι εορτασμοί ξεκινούσαν από την μεγάλη ημέρα του ίδιου του Αγίου
Νικολάου, 19 ημέρες πριν τα Χριστούγεννα).
Αυτά λοιπόν τα γερμανικά έθιμα
(κάλτσες, μπότες, τζάκι, έλατο) θα μεταφερθούν από τους Γερμανούς και στις ΗΠΑ,
όπου και θα εδραιωθούν, σε συνδυασμό με τον Ολλανδικό Sint-Nicolaas ή Sinter Klaas, από όπου θα προκύψει όπως φαίνεται και το Claus (Klaas – Claus), το οποίο με τη
σειρά του προέρχεται από το Nicholas – Nicholaus, δηλαδή από το όνομα του δικού μας Έλληνα
Ορθοδόξου Αγίου Επισκόπου Μύρων της Λυκίας του θαυματουργού! Από το όνομα του
Αγίου μας Νικολάου!
γ) Νέα Υόρκη, 1773-1804
Τη θερμή παράδοση του Αγίου Νικολάου, μεταφέρουν Ολλανδοί άποικοι, από την
Ευρώπη στην Αμερική. Μάλιστα ήταν εμφανής η παρουσία της ολλανδικής εκδοχής του
Αγίου, τις παραμονές των εορτών στη Νέα Υόρκη, μόλο που πολύ νωρίτερα, ο ίδιος
ο Χριστόφορος Ντε Κολόν (Χριστοφόρος εκ των Παλαιολόγων), είχε ονομάσει «Άγιο
Νικόλαο» ένα Αϊτινό λιμάνι, στο πρώτο του ταξίδι προς την Αμερική, ανήμερα της
εορτής του Αγίου, στις 6 Δεκεμβρίου 1492!
Περί τα 1773, αρχίζει μάλιστα να καθιερώνεται ο Άγιος Νικόλαος και σαν
σύμβολο των Αμερικανών πατριωτών, σε αντιδιαστολή με τον Άγιο Γεώργιο των
Άγγλων, κυρίως λόγω των αντιθέσεων και των πολεμικών συγκρούσεων που είχαν
προκύψει ανάμεσα στους αποίκους και την Αγγλία!
Έτσι μετά την Αμερικανική Επανάσταση, ο John Pintard, που ίδρυσε τη «New York Historical Society» το 1804, θεώρησε τον Άγιο Νικόλαο (Saint Nicholas) ως προστάτη της
Νέας Υόρκης!
δ) Washington Irving 1809 – Η αμερικανοποίηση
Στα 1809, ο συγγραφέας Washington Irving γίνεται μέλος του ίδιου εκείνου «Ιστορικού
Συλλόγου της Νέας Υόρκης» και γράφοντας μια σατυρική εκδοχή για την ιστορία της
πόλης, παραθέτει πολυάριθμες αναφορές στον «Άγιο Νικόλαο», που δεν τον
παρουσιάζει πια σαν Επίσκοπο, αλλά σαν
ένα μικροκαμωμένο Ολλανδό, με κλασική ναυτική πίπα, που μπαίνει από τις
καμινάδες να φέρει δώρα…
Αυτή είναι η πρώτη μεταμόρφωση και αμερικανοποίηση του Αγίου Νικολάου, σε
τύπο αερικού Santa Claus….Θα ακολουθήσει και η θεωρητική, καθοριστική μεταμόρφωση το 1823, ενώ η
έντυπη εικονογράφηση θα έρθει αργότερα, το 1862-3, για να ολοκληρωθεί η τελική
γνώριμη φιγούρα με τη χρηματοδότηση της Coca-Cola στα 1931, όπου «συγκεκριμενοποιήθηκε» η μορφή του Αμερικανού Santa Claus, που δεν είναι φυσικά ο Άγιος Νικόλαος, αλλά μια τελείως ξένη μεταμόρφωσή
του.
