English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

11.3.13

Τα παραδοσιακά παιχνίδια της Σύμης!

(Παρακάτω περιγράφουμε μερικά παιχνίδια της Σύμης, που παίζονταν  μέχρι και πριν μερικά χρόνια.)

Ο « Φεσάς »
Ένα παιδί καθισμένο στη μέση του χώρου που παίζουν το παιχνίδι. Αυτό το παιδί λέγεται φεσάς, επειδή όταν το έπαιζαν παλιά το παιχνίδι το παιδί αυτό φορούσε κόκκινο φέσι. Ο φεσάς κρατά τη μια άκρη ενός σχοινιού μήκους 4 μέτρων περίπου , ενώ την άλλη άκρη την κρατά ένα άλλο παιδί, που είναι όρθιο και είναι ο υπερασπιστής του φεσά ή η μάνα του παιχνιδιού. Τα παιδιά είναι σκορπισμένα γύρω από το φεσά και προσπαθούν να τον χτυπήσουν στη ράχη.

Πώς παίζεται
Η μάνα του παιχνιδιού χωρίς να αφήσει την άκρη του σχοινιού, τρέχει προς όλες τις διευθύνσεις για να εμποδίσει τα παιδιά που θέλουν να δείρουν το φεσά. Καμιά φορά όμως το πιο ζωηρό παιδί μπορεί να πηδήσει στη ράχη της μάνας. Τότε τα άλλα παιδιά βρίσκουν ευκαιρία , που ο φεσάς είναι ανυπεράσπιστος , τον πλησιάζουν και τον χτυπούν. Όταν η μάνα κατορθώσει να χτυπήσει κάποιο παιδί ( χωρίς να αφήσει την άκρη του σχοινιού )τότε ο φεσάς γίνεται μάνα , η πρώην μάνα ελευθερώνεται και γίνεται ένα με τα άλλα παιδιά, ενώ το παιδί που πήγαινε να χτυπήσει το φεσά γίνεται τώρα φεσάς και μπαίνει κάτω. Αν η μάνα αφήσει την άκρη του σχοινιού που κρατά για να κυνηγήσει τα παιδιά που έρχονται να χτυπήσουν το φεσά , τότε χάνει το παιχνίδι και για τιμωρία της γίνεται φεσάς ενώ ο φεσάς γίνεται μάνα.


Τ’ αν-νιά 
Μες στους ν-ναι, ν-ναι και ν-ναι , κι άλλους ν-ναι

Μες στους δυο , δυο και δυο κι άλλους δυο

Μες στους τρεις, τρεις και τρεις και άλλους τρεις.

Πώς παίζεται
Τα παιδιά που παίζουν κρατούν τρία πετραδάκια ( τρία αν-νιά )Το παιδί που αρχίζει πρώτο , τραγουδά το παραπάνω τραγούδι, ενώ ταυτόχρονα ρίχνει ψηλά το ένα πετραδάκι ( τη μάνα αν-νί ) και τα υπόλοιπα δύο τα αφήνει στο έδαφος. Πριν όμως επιστρέψει στο χέρι του παιδιού η μάνα αν-νί εκείνο προσπαθεί να πάρει ένα από τα δύο αν-νιά που είναι στο έδαφος. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα το παιδί τραγουδά το παραπάνω τραγούδι. Μετά ξαναρίχνει ψηλά τη μάνα αν-νί και προσπαθεί πάλι να πάρει το τελευταίο αν-νί από το έδαφος. Το παιχνίδι συνεχίζεται , τραγουδώντας το ίδιο τραγούδι , ώσπου το παιδί να χάσει τη σειρά του και να παίξει το άλλο παιδί.
Κερδίζει το παιδί που δεν θα του πέσει η μάνα αν-νί στο έδαφος. Το παιχνίδι αυτό είναι ένα από τα τρία είδη των αν-νιών και λέγεται τάκ-‘κος ή μες στους ν-ναι. Το δεύτερο είδος του παιχνιδιού είναι τα πολλά αν-νιά , που παίζεται με πολλά πετραδάκια και το τρίτο είδος είναι το μυιάκι.

* αν-νιά: Η ονομασία αν-νιά προέρχεται από τη λέξη νιν-νιά που στη Σύμη λέμε τα μωράκια. Τα πετραδάκια λοιπόν του παιχνιδιού επειδή είναι μικρά τα λένε νιν-νιά


Τα  τσουν-νιά
Τα τσουν-νιά είναι ένα παιχνίδι που παιζόταν από δύο ομάδες . Κάθε ομάδα είχε 3 παίχτες.

Πώς παίζεται
Πριν ξεκινήσουν το παιχνίδι ρίχνουν κλήρο για το ποια ομάδα θα παίξει πρώτη. Μπροστά από κάθε ομάδα είναι στημένα τρία τσουν-νιά το ένα πίσω από το άλλο. Τα τσουν-νιά είναι πέτρες μιάμισης πιθαμής περίπου , πλατιές στη βάση τους, ώστε να μη μπορούν να πέσουν εύκολα κάτω. Ο παίχτης που θα παίξει πρώτος στέκεται μπροστά από τα τσουν-νιά της αντίπαλης ομάδας κρατώντας στα χέρια του μια στρογγυλή πέτρα , το κουσβί, με την οποία προσπαθεί να ρίξει τα τσουν-νιά της αντίπαλης ομάδας .Αν με την πρώτη προσπάθεια ρίξει και τα τρία τσουν-νιά της αντίπαλης ομάδας τότε κερδίζει η ομάδα του . Αν ρίξει ένα μόνο τσουν-νί τότε συνεχίζει ο ίδιος παίχτης Αν και τη δεύτερη φορά ρίξει ένα μόνο τσουν-νί της αντίπαλης ομάδας , δεν ξαναδοκιμάζει για Τρίτη φορά αλλά τη θέση του την παίρνει ο δεύτερος παίχτης της ομάδας του. Αν και αυτός δεν κατορθώσει να ρίξει κανένα τσουν-νί τότε προσπαθεί ο τρίτος παίχτης της ομάδας του. Αν και αυτός δε ρίξει στο έδαφος κανένα τσουν-νί τότε προσπαθούν οι παίχτες της δεύτερης ομάδας. Νικήτρια είναι η ομάδα που θα ρίξει στο έδαφος τα περισσότερα τσουν-νιά.


Η Τάλια
Ένα παιχνίδι που ήταν αρκετά γνωστό τα παλιά τα χρόνια στη Σύμη ήταν η τάλια

Πώς παίζεται
Για να παίξει κανείς το παιχνίδι αυτό ήταν απαραίτητο να έχει ένα κυλινδρικό ξύλο με μήκος 15 περίπου εκατοστών και μυτερό στις δύο άκρες του. Τα παιδιά επίσης που παίζουν το παιχνίδι κρατούν ένα φαρδύ σανίδι , μήκους 30 περίπου εκατοστών , με χειρολαβή στη μια άκρη του. Στο παιχνίδι παίρνουν μέρος 2-10 παιδιά. Κάθε παιδί χτυπά με το φαρδύ σανίδι το μάντη, δηλαδή το μυτερό ξύλο, στην μια άκρη του ώστε αυτό να σηκωθεί 20-30 εκατοστά πάνω από το έδαφος. Μετά πρέπει να χτυπήσει με το φαρδύ σανίδι τον ανασηκωμένο μάντη και να προσπαθήσει να το στείλει όσο πιο μακριά μπορεί. Κερδίζει  εκείνο το παιδί που ρίχνει πιο μακριά το μάντη από τα άλλα παιδιά.


« Πινακωτή- πινακωτή »
 Στο παιχνίδι αυτό παίρνουν μέρος 10 – 12 παιδιά κυρίως κορίτσια.
Από τα παιδιά που παίρνουν μέρος στο παιχνίδι τα 8 κάθονται κάτω , το ένα πίσω από το άλλο με ανοιχτά τα πόδια έτσι που το ένα παιδί να κάθεται στο χώρο που περικλείεται  μεταξύ των ανοιχτών σκελιών του  άλλου παιδιού. Τα υπόλοιπα 4 παιδιά κάνουν το βασιλιά με τους φρουρούς  του. Μάνα του παιχνιδιού ( πινακωτή) ήταν το παιδί που καθόταν κάτω και ήταν τελευταίο στη σειρά των παιδιών με ανοιχτά τα πόδια. Το παιδί που κάθεται μπροστά από τη μάνα , που το κρατά αγκαλιασμένο , είναι το μικρό αρνάκι., που ήταν το αγαπημένο της.


Πώς παίζεται
 Ο βασιλιάς στέλνει ένα από του φρουρούς  του και λέει:

_ Πινακωτή – πινακωτή. Η Πινακωτή απαντά.

_ Έλα από τ’άλλο μου τ’αυτί γιατί είν’η μάνα μου κουφή.

 Ο απεσταλμένος του βασιλιά πηγαίνει κουτσαίνοντας  στο ένα πόδι από την άλλη μεριά της  πινακωτής και ξαναλέει.

_ « πινακωτή – πινακωτή ». Η πινακωτή πάλι απαντά.

_ Έλα από τ’άλλο μου τ’αυτί γιατί είν’η μάνα μου κουφή.

Αυτό γίνεται τρεις φορές . Μετά ο απεσταλμένος του βασιλιά έλεγε στην πινακωτή.

_ «Πινακωτή, πινακωτή , είπε μου ο βασιλιάς  (ν)α μου δώκεις ένα αρνί. Η πινακωτή του απαντά.

_ Διάλεξε και πάρε.. Τότε ο απεσταλμένος του βασιλιά τα μυρίζει ένα – ένα και όταν κάποιο δεν του αρέσει λέει.

_ «ίφ-φου , ίφ-φου», δηλαδή αυτό βρωμάει.

Όταν κάποιο του αρέσει λέει .

_ «Μίγχι-μίγχι», δηλαδή αυτό μυρίζει. Αυτό το αρνί που μυρίζει παίρνει ο απεσταλμένος στο βασιλιά του.

Ταυτόχρονα όμως η πινακωτή σκεπάζει καλά το αγαπημένο της αρνάκι. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι που να μείνει στην αγκαλιά της πινακωτής μόνο το μικρότερο αρνί. Όταν της το ζητά και αυτό , ο απεσταλμένος  του βασιλιά , δεν του το δίνει λέγοντάς του ότι είναι το πιο μικρό και είναι η συντροφιά της. Όταν φεύγει , ο απεσταλμένος του βασιλιά , η πινακωτή κοιμάται . Τότε της κλέβουν το αρνάκι και το πηγαίνουν στο παλάτι του βασιλιά που είναι λίγο πιο πέρα. Όταν ξυπνήσει η πινακωτή και δεν βρει το αρνάκι της , πάει στο παλάτι του βασιλιά και το ζητά. Οι φρουροί όμως δεν της το δίνουν. Αυτή τότε πλησιάζει το μέρος που είναι τα  αρνάκια της , μυρίζει τα δαχτυλάκια τους και αφού αναγνωρίσει το μικρότερο το παίρνει. Οι φρουροί του βασιλιά  την κυνηγούν για να της το πάρουν πίσω. Όταν την πιάνουν αλλάζουν ρόλους και ξαναπαίζουν το παιχνίδι.


« Μάρα, μάρα κουκχουμάρα »
 « Μάρα , μάρα κουκχουμάρα*

κι αοπάνω* μια σουμάρα*

κάτω στο γιαλ-λάκι

στο περιγιαλ-λάκι

πάει το μαμούνιο*

μαμουνεύγει* - μούτο

Τέ – τα φάμε  δώρα;

Κάστανα κι αππίδια

μήλα και καρύδια.

Πώς παίζεται
Τα παιδιά που παίρνουν μέρος στο παιχνίδι αυτό έχουν τα δάχτυλα των χεριών τους σφιχτά κλεισμένα ώστε να σχηματίζουν γροθιές Η μάνα του παιχνιδιού,  ακουμπά  στο έδαφος όρθια τη γροθιά του αριστερού χεριού της. Το επόμενο παιδί που είναι δίπλα στη  μάνα , στερεώνει τη δεξιά του γροθιά πάνω στην αριστερή γροθιά της μάνας. Το άλλο παιδί στερεώνει την αριστερή του γροθιά , πάνω στη δεξιά γροθιά του προηγούμενου παιδιού και έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι. Σχηματίζεται έτσι ένας σωρός από παιδικές γροθιές, που θυμίζει σχήμα κουκχουμάρας ( λαγηνιού).Από το σχήμα αυτό πήρε και το όνομά του το παιχνίδι. Τότε η μάνα του παιχνιδιού με τη δεξιά της παλάμη την ανοιχτή χαϊδεύει κυκλικά τη γροθιά του τελευταίου παιδιού τραγουδώντας το παραπάνω τραγούδι. Το παιχνίδι αυτό είναι καθιστικό  όπως τα βυζαντινά παιχνίδια. Η μάνα του παιχνιδιού μπορεί να είναι αγόρι ή κορίτσι, γιατί στην περίπτωση της λέξης μάνα εννοείται ο αρχηγός του παιχνιδιού.

 * κουκχουμάρα: πήλινο δοχείο νερού. Η λέξη προέρχεται από το λατινικό cuccumus.
 * αοπάνω: από πάνω , * σουμάρα: το σαμάρι, * μαμούνιο: ο σκώρος,* μαμουνεύγει: τρώει.

http://www.rhodes.aegean.gr/

Τα διαβάζουν πολλοί