Ιερά Μονή Ταξιάρχου Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Πανορμίτου (Σύμη)

Το Μοναστήρι βρίσκεται στο Νότιο άκρο του νησιού (Σύμη) και είναι χτισμένο στον πανέμορφο όρμο του Πανόρμου, ενώ από τους πρώτους ακόμα Χριστιανικούς αιώνες αποτελούσε ένα από τα Κέντρα τοπικής Ευσέβειας προς τους Αγγέλους. Η ονομασία του όρμου Πάνορμος, στην οποία οφείλει το όνομά του το μοναστήρι, έχει αρχαία προέλευση. Για την ετυμολογία είναι πιθανές δύο εκδοχές η μία σχετική με τον όρμο (πάν -όρμος) και η άλλη με την ερημική τοποθεσία (παν -ερμος) όπου κτίσθηκε η Μονή.

Στη Σύμη εκτός από τον Πανορμίτη, υπάρχουν άλλα οκτώ μοναστήρια, αφιερωμένα στον Ταξιάρχη Μιχαήλ που αντιστοιχούν στα εννέα αγγελικά τάγματα. Αυτά είναι οι Άγγελοι, οι Αρχάγγελοι, οι Θρόνοι, οι Δυνάμεις, οι Αρχές, οι Κυριότητες, οι Εξουσίες, τα Χερουβίμ και τα Σεραφίμ.
Στη μονή του Πανορμίτη υπάρχουν δύο παρεκκλήσια, το ένα αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και το άλλο στον Τίμιο Πρόδρομο. Το πρώτο είναι παλαιότερο και βρίσκεται στο εισόγειο απέναντι από το Ναό, στα δεξιά του καμπαναριού. Το τέμπλο και η εικόνα του Ευαγγελισμού προέρχονται από την Μικρά Ασία. Στο τέμπλο εικονίζεται βαθύχρωμος Χριστός και ο Ταξιάρχης με θαύματα. Βλέπουμε και έναν λαικής τέχνης Νυμφίο. Δεξιά της επίσημης τράπεζας ο καθηγούμενος Γαβριήλ δημιούργησε το δεύτερο παρεκκλήσιο.

Η ιστορική έρευνα μέχρι σήμερα, δεν έχει προσδιορίσει τον ακριβή χρόνο ιδρύσεως της Μονής του Πανόρμου. Αντίθετα, πλούσια είναι η λαϊκή παράδοση της Σύμης, που αναφέρεται σ’ αυτήν. Την επικρατέστερη εκδοχή της, διασώζει ο κορυφαίος Συμαίος ιστοριοδίφης Δημοσθένης Χαβιαράς: Ενώ έσκαβε κάποτε μια ευλαβής οικοδέσποινα - η «Μαριώ του Πρωτενιού» - στο κτήμα της στον Πάνορμο, βρήκε κάτω από ένα σχίνο μια μικρή παλαιά Εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Με άκρα μυστικότητα πήρε την Εικόνα και την μετέφερε στο Εικονοστάσι του σπιτιού της στην Σύμη, όπου και έκαιγε ακοίμητο καντήλι. Την επομένη μέρα διαπίστωσε όμως, ότι η Εικόνα έγινε άφαντη.
Όταν αργότερα πήγε στο κτήμα της στον Πάνορμο, την βρήκε στην αρχική της θέση κάτω από το σχίνο. Η νοικοκυρά ξανάφερε το Εικόνισμα στο σπίτι της, μα αυτό παραδόξως επέστρεφε στο σημείο που βρέθηκε.

Το γεγονός αυτό επαναλήφθηκε τρεις φορές. Η λύπη της γυναίκας έπαυσε, όταν είδε σε όνειρο τον Αρχάγγελο Μιχαήλ λαμπροφορούντα και απαστράπτοντα, ο οποίος της εξέφρασε την επιθυμία του να παραμείνει εσαεί στον Πάνορμο. Κατόπιν τούτων, η ευσεβής γυναίκα ανακοίνωσε πλέον το γεγονός και με την συνδρομή των συμπατριωτών της, ανήγειρε μικρό Ναΰδριο, στο οποίο και ενθρόνισε τον Ταξιάρχη.

Τέτοιου είδους διηγήσεις βέβαια μας παραπέμπουν ακόμη και στα χρόνια της Εικονομαχίας, εξ αφορμής της οποίας οι Χριστιανοί έκρυβαν τις Εικόνες, προκειμένου να τις διασώσουν από την μανία των αιρετικών εικονομάχων.
Η συγκεκριμένη όμως παράδοση της ευρέσεως της Εικόνας από την «Μαριώ του Πρωτενιού», υποθέτουμε ότι σχετίζεται όχι με την αρχική οικοδόμηση της Μονής του Πανορμίτη, αλλά με την μετέπειτα ανασύστασή της. Ο σημερινός Ιερός Ναός του (εντός του Οποίου δεσπόζει, κατέχοντας φυσικές διαστάσεις, η Εφέστια Θαυματουργή Εικόνα του Ταξιάρχου Μιχαήλ), είναι χτισμένος το 1783, η δε Αγιογράφηση πραγματοποιήθηκε το 1792 από δύο αυτόχθονες Αγιογράφους, τον Ιερομόναχο Νεόφυτο και τον Κυριάκο Καρακωστή.
Πιθανότατα στον Πάνορμο υπήρχε νωρίτατα Ναός του Ταξιάρχου, ο οποίος καταστράφηκε απ’ τις συχνές επιδρομές των Σαρακηνών πειρατών, που μάστιζαν τότε ολόκληρο το Αιγαίο. Στην περίπτωση αυτή, η ευρεθείσα Εικόνα, προερχόταν μάλλον από τον προγενέστερο Ναό.
Όσον αφορά στην εποχή κτίσεως του αρχικού αυτού Ναού, αυτή δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί, αλλά δεν αποκλείεται να ανάγεται στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, κατά τους οποίους πιστεύεται ότι ανηγέρθησαν οι υπόλοιπες οχτώ Αγγελικές Μονές του νησιού, εξ αιτίας της επιδράσεως της Αγγελολατρείας.
Προκειμένου λοιπόν να συμπληρωθεί ο αριθμός των εννέα Αγγελικών Ταγμάτων, κτίστηκε ίσως την ίδια περίοδο Ναός του Αρχαγγέλου στον καλύτερο όρμο της Σύμης, ο οποίος όμως - όπως αναφέραμε – καταστράφηκε από τις πειρατικές επιδρομές.

Αναμφίβολα την όλη επιβλητική εικόνα της Μονής, συμπληρώνει το μοναδικό πανύψηλο Καμπαναριό της, η ανέγερση του οποίου άρχισε το 1905 και ολοκληρώθηκε το 1911. Κατά την περίοδο της μεγαλειώδους αυτής κατασκευής, Ηγούμενος της Μονής ήταν ο ακάματος Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Αγγελινίδης που καταγόταν από την Αστυπάλαια. Την αρχιτεκτονική μελέτη εκπόνησε ο Συμαίος Γεώργιος Χατζησταυρίδης η Χατζησταυριός και στις οικοδομικές εργασίες δούλεψαν φιλότιμα οι πολυπληθείς εκείνα τα χρόνια, εργάτες της Μονής. Το βασικό δομικό υλικό ήταν η ντόπια πέτρα του νησιού, που ανήκει στα ασβεστολιθικά πετρώματα και μεταφέρθηκε από κοντινό στην Μονή ακρωτήριο.
Ο ρυθμός του καμπαναριού σύμφωνα με τους ειδικούς είναι ανάμεικτος, Μπαρόκ και Αναγεννήσεως. Ειδικότερα το μνημείο συνδυάζει όγκο που εκτινάζεται σε μεγάλο ύψος (περίπου 20 μ.), τόξα, αετώματα αλλά και πλούσιο κεραμικό διάκοσμο, που προβάλει και τονίζει την οποιαδήποτε λεπτομέρεια. Την διακόσμηση συνθέτουν εκατοντάδες ακροκέραμα, πολυάριθμοι ρόδακες, ταινίες, προσωπίδες, μαίανδροι, αετοί κ. α. Τα δε επιχρίσματα και την κεραμική διακόσμηση, επιμελήθηκε ο Μοναχός Ματθαίος (Καραμολέγκος) που καταγόταν από τη Σαντορίνη. Επάνω ακριβώς από την Πύλη της Μονής, εντοιχισμένο στην πρόσοψη του Κωδωνοστασίου, βρίσκεται ένα μεγάλο ανάγλυφο λιοντάρι κατάλοιπο από την εποχή της Βενετοκρατίας.
Για το σκοπό της ανεγέρσεως διέθεσαν μεγάλα χρηματικά ποσά ο Υδραίος πλοιοκτήτης Πάνος Τρέκας, ο Σπετσιώτης Αθανάσιος Μαρουλάκης καθώς και άλλοι ανώνυμοι δωρητές.
Πολλοί μελετητές θεωρούν πως το καμπαναριό του Πανορμίτη, αποτελεί αντιγραφή εκείνου της Λαύρας Ζαγκόρσκ, που βρίσκεται λίγο έξω από τη Μόσχα. ’λλοι θεωρούν ότι αντιγράφει το καμπαναριό της Αγίας Φωτεινής στη Σμύρνη. Συγκριτικά όμως φαίνεται ότι μοιάζει πολύ με αυτό της Λαύρας Ζαγκόρσκ.
Το κωδωνοστάσιο σήμερα αριθμεί συνολικά πέντε καμπάνες, εκ των οποίων οι τρεις παλαιότερες προέρχονται από την Ρωσία. Η μεγαλύτερη και πλέον βαρύτονη εξ αυτών, ζυγίζει χίλια διακόσια κιλά και είναι αφιέρωμα του Υδραίου Πάνου Τρέκα. Η τέταρτη είναι κατασκευασμένη στο εργοστάσιο «Αν. Αναστασιάδη» στη Σύμη. Η πέμπτη ζυγίζει πεντακόσια κιλά, είναι αφιέρωμα του Ηγουμένου Γαβριήλ και έχει κατασκευασθεί το 1992 στον Πειραιά στο εργοστάσιο των «Α/φων Τσιτούρα».

Στη Μονή έχουν ιδρυθεί δύο μουσεία, ένα εκκλησιαστικής τέχνης και ένα λαογραφικό. Υπάρχει, επίσης Βιβλιοθήκη με μεταβυζαντινά χειρόγραφα. Η Μονή φιλοξενεί τα καλοκαίρια στα κελιά της μεγάλο αριθμό παραθεριστών προσφέροντας κάθε άνεση έναντι χαμηλού μισθίου. Στο γηροκομείο της, που ίδρυσε ο Ηγούμενος Γαβριήλ, περιθάλπει άπορους γέρους. Έχει πλούσιο κοινωνικό έργο, βοηθάει άπορες οικογένειες, προσφέροντας εργασία, χορηγεί υποτροφίες σε οικονομικά αδύναμους μαθητές και φοιτητές.
Η Μονή γιορτάζει στις 8 Νοεμβρίου και την Πεντηκοστή.

http://stomenkalosstomenmetafovoutheou.blogspot.gr/