Στην κορυφή του περιαστικού λόφου του Αγίου Παντελεήμονα υπάρχει ο Σταυρός της Φλώρινας με το εξωκκλήσι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα.Ευρίσκεται νοτίως της πόλης , σε υψόμετρο 1005 μ περίπου στην θέση "κούλα", σε μία μοναδικής φυσικής ομορφιάς τοποθεσία με πανοραμική θέα στο λεκανοπέδιο και στα γύρω βουνά. Προς ανατολάς ευρίσκεται ο κάμπος της Φλώρινας με το όρος Βόρρας. Προς βορράν το Περιστέρι και βορειοδυτικά το όρος Βαρνούντας. Νοτίως ανυψώνεται επιβλητικά το όρος Βίτσι. Από το σημείο του Σταυρού ορισμένες ημέρες του φθινοπώρου και της ανοίξεως όταν ο ορίζοντας καθαρίζει αρκετά είναι ορατά τα βουνά της Κοζάνης μέχρι και ο Όλυμπος. Από το σημείο του Σταυρού προς δυσμάς ξεκινάει μία κυματοειδής σειρά βουνοκορφών πυραμοειδούς επιμήκους ορεινών σχηματισμών που ενώνονται στον ορεινό αυχένα Βίγλας Πισοδερίου με το Βουνό Βαρνούντας.
Οι προσκυνητές για να φθάσουν διανύουν μία ορειβατική διαδρομή μέσα από δασικά μονοπάτια θυμίζοντας τον μαρτυρικό Γοργοθά που διένυσε ο Κύριος πρίν την Σταύρωση του. ¨ Ακριβώς επάνω από την είσοδο υπάρχει ένα όμορφο καμπαναριό σε ημικυκλική βάση το οποίο ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα στην περιοχή μας. Όταν χτιζόταν Σταυρός έβλεπα τις σκαλωσιές ανέγερσης του από το μικρό παραθύρι του σπιτιού μου το έτος 1971 και είχα πάντα έντονη την επιθυμία να το δώ από κοντά.Ακόμη και σήμερα ανηφορίσω στην κορυφή του λόφου με τον Σταυρό της Φλώρινας χειμώνα - καλοκαίρι. Κάποτε οι πιο τολμηροί ανέβαιναν στην κορυφή του Σταυρού απο μία εσωτερική σκάλα όπου καταλήγει σε ένα μικρό εξώστη με ένα αλεξικέραυνο. Σήμερα η είσοδος του Σταυρού με την εσωτερική σκάλα σφραγίσθηκε λόγω σοβαρού τραυματισμού - πτώσης από ύψος ενός τολμηρού αναρριχητή . Στον Σταυρό ανεβαίνουν ορειβάτες προσκυνητές όχι μόνο Φλωρινιώτες αλλά και άλλων περιοχών ακόμη και από την Κύπρο που τους συνάντησα πρόσφατα. Σε μία άκρη του προαύλιου χώρου υπάρχει ένα ξύλινο κιόσκι για την ξεκούραση του ορειβάτη προσκυνητή όπως και ένας κατατοπιστικότατος χάρτης ορειβατικών μονοπατιών με πινακίδες σήμανσης από την Δασική Υπηρεσία Φλώρινας .
Για την ιστορία αναφέρω ότι από την αρχαία Λυγκηστίδα - ελληνιστικά έτη - μεσαίωνας- τουρκοκρατία η κορυφή όπου είναι σήμερα ο Σταυρός λειτουργούσε ως «Ακρόπολη» - παρατηρητήριο των αρχαίων Λυγκηστών και μεταγενέστερων στην Φλώρινα. Η θέση όπου είναι χτισμένος ο Σταυρός ονομάζονταν «κούλα» ( Πύργος ) τα Μεσαιωνικά έτη μέχρι την απελευθέρωση της Φλώρινας. Προφανώς για τον λόγο ότι στο σημείο υπήρχε κάστρο ή κάποια άλλη ανθρώπινη κατασκευή εκ της οποίας γινόταν η παρατήρηση καραβανιών ή επόπτευση για εχθρικές κινήσεις εισβολέων στον κάμπο της Φλώρινας. Σύμφωνα με αναφορές παλαιοτέρων επι Γερμανής Κατοχής στην κορυφή εκείνη Φλωρινιώτες ύψωσαν την Ελληνική Σημαία ως πράξη εθνικής αντίστασης της αδούλωτης Ελληνικής ψυχής. Επι εμφυλίου στην κορυφογραμμή που ξεκινάει απ τον Σταυρό μέχρι την Βίγλα σημειώθηκαν μάχες του εθνικού στρατού με τους (ξενοκίνητους) κ/σ αντάρτες κατά την διάρκεια της Μάχης της Φλώρινας την 12η Φεβρουαρίου του 1949.
Αργότερα το έτος 1971 χτίστηκε ο Σταυρός και το εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα στην κορυφή του βουνού από τον αείμνηστο (αγαπημένο μου ) Μητροπολίτη Πρεσπών Φλωρίνης & Εορδαίας Αυγουστίνο Καντιώτη. Διανοίχθηκε δασικό μονοπάτι που ξεκινάει πλησίον του καταστήματος ΦΟΟΦ όπου μέσα από μία σχετικά δύσκολη διαδρομή που θυμίζει τον Γολγοθά , καταλήγει σε ένα ξέφωτο πρίν την κορυφή όπου ο ορειβάτης αντικρίζει με δέος τον Σταυρό με το εκκλησάκι .Ο Σταυρός της Φλώρινας γαληνεύει την ψυχή κάθε ορειβάτη όταν μετά από κοπιαστική ανάβαση του βουνού κατορθώσει να φτάσει μέχρι εκεί πάνω. Το δάσος, τα μονοπάτια, η φύση, η ανάβαση, η άφιξη στην κορυφή με τον Σταυρό , η προσευχή στο εκκλησάκι αποζημιώνουν και χαρίζουν αγαλλίαση ,γαλήνη ακόμη και..ψυχοσωματική αρμονία σε κάθε προσκυνητή ,σε κάθε ορειβάτη. Κάθε φορά που ανεβαίνω στον Σταυρό δεν θέλω να κατηφορίσω στην πόλη. Είναι ωραία εκεί ψηλά στο βουνό της Φλώρινας με το Σταυρό και όσοι ακόμη μέχρι σήμερα δεν έχουν έρθει ..απλά χάνουν μία μοναδική και σπάνια εμπειρία στην ζωή τους. Ναί εκεί ψηλά στον Σταυρό που φωτίζει σαν φάρος τις νύχτες ή σαν ήλιος τις ημέρες διακριτός από χιλιόμετρα μακριά , εκεί ψηλά στο βουνό, εκεί όπου σήμερα εορτάζουμε την Μεταμόρφωση του Σωτήρα ...;.Είναι αναπόσπαστο κομμάτι του κάθε Έλληνα , του κάθε ακρίτα Φλωρινιώτη. Είναι κομμάτι αναπόσπαστο της ακριτικής ψυχής μας.
http://vounisios.pblogs.gr 
