Είναι νησί με λαμπρές ναυτικές παραδόσεις!
Η Κάσος γίνεται σιγά σιγά μια φιλόξενη, ζεστή αγκαλιά...
Μέσα σ' αυτή την αγκαλιά, κουρνιάζουν τα πέντε χωριά του νησιού, το Φρυ, το λιμάνι, η Αγία Μαρίνα, το μεγαλύτερο χωριό απλωμένο στις κορυφές του λόφου με θέα το ηλιοβασίλεμα, το Αρβανιτοχώρι στις ρίζες των βουνών, το Πόλι, το παλιό χωριό χτισμένο γύρω από το λόφο με το ερειπωμένο κάστρο και η Παναγία πάνω από το παλιό λιμάνι του Εμπορειού, που συναποτελούν το δήμο Κάσου, ο οποίος υπάγεται διοικητικά στην επαρχία Καρπάθου.
Η πρωτεύουσα Φρυ είναι και το μοναδικό λιμάνι του νησιού. Πλάι στο λιμάνι για τα καράβια είναι το μικρό λιμανάκι της Μπούκας, σπάνιο δείγμα παλιού πειρατικού καταφυγίου, όπου αράζουν οι ψαρόβαρκες και οι ψαράδες πίνουν τον καφέ τους στο παραδοσιακό καφενείο πουλώντας τα ψάρια τους. Η Μπούκα υπάρχει πάντα στην ψυχή του κάθε Κασιώτη, αφού είναι συνδεδεμένη με την επιστροφή, αλλά και το μισεμό. Κοντά στο Φρυ βρίσκεται ο Εμπορειός, όπως λέγεται το παλιό λιμάνι με τα ωραία παλιά πετρόχτιστα σπίτια και την εκκλησία της Γέννησης της Θεοτόκου.
Εντυπωσιακές είναι επίσης οι εκκλησίες του Αγίου Σπυρίδωνα και της Αγίας Μαρίνας.
Σε όλους τους οικισμούς, αλλά και σε εξοχικές τοποθεσίες υπάρχουν εκκλησίες και ξωκλήσια με βοτσαλωτά δάπεδα και ωραία ξυλόγλυπτα τέμπλα, όπως το μοναστήρι του Αγίου Μάμμα και του Αγίου Γεωργίου, που διαθέτει μεγάλο ξενώνα, τα οποία βρίσκονται στην πίσω πλευρά του νησιού και που με την παρουσία τους αυτή «γλυκαίνουν» το άγριο τοπίο. Ο ?γιος Μάμμας, βιγλάτορας του Αιγυπτιακού πελάγους, και ο ?ης Γιώργης στις Χαδιές, ο «χαϊδεμένος» άγιος των κασιωτών. Και στα δύο μοναστήρια γίνονται τα πιο παραδοσιακά πανηγύρια της Κάσου.
Εκατό μικρές και μεγάλες εκκλησίες με ψηλά καμπαναριά είναι σπαρμένες ανάμεσα στα σπίτια και σ' ολόκληρο το νησί, δείγματα της πίστης των ανθρώπων που δούλευαν στη θάλασσα, παρέα με τον κίνδυνο.
Νοτιότερα ο όρμος Χέλατρος προσφέρεται για όσους επιθυμούν να κολυμπήσουν στην πεντακάθαρη θάλασσα του. Για τους λουόμενους προσφέρονται οι παραλίες στο Φρύ, στον Άγιο Κωνσταντίνο, στ' Αρμάθια, στη Χέλατρο.
Προστάτης του Αρβανιτοχωριού είναι ο Άγιος Δημήτριος, με το πανύψηλο, και αρχοντικό στην αισθητική, καμπαναριό του.
Ο ναός της Κοιμήσεως στην Πέρα Παναγιά κοσμείται από ένα αριστουργηματικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ το πανηγύρι του, στις 15 Αυγούστου, είναι σημείο αναφοράς για όλους τους κατοίκους του νησιού.
Εντελώς ιδιαίτερο είναι το σύμπλεγμα των έξι εκκλησιών στο χωριό Παναγία. Σύμφωνα με το θρύλο οι ναοί χτίστηκαν έτσι για να ξορκιστούν έξι αερικά που εμφανίστηκαν κάποτε στην περιοχή, και αφιερώθηκαν σε έξι διαφορετικούς Αγίους.
Ανάμεσα στους ναούς και τα μοναστήρια του νησιού ξεχωρίζει ο ?η Γιώργης στις Χαδιές, όχι τόσο για την αισθητική του ιδιαιτερότητα, όσο για τη βαθειά ευλάβεια που τρέφουν στον ?γιο οι κασιώτες. Θεωρούν τον ?η Γιώργη προστάτη τους, μιας και είναι αμέτρητες οι αναφορές σε θαυμαστές παρεμβάσεις του, για θεραπείες αρρώστων ή σωτηρία ανθρώπων που βρέθηκαν σε κίνδυνο.
Ξεχωριστή είναι και η εκκλησία της Παναγίας της Ποταμίτισσας, που βρίσκεται πλάι στην κοίτη του ξεροπόταμου Σκυλά, καθώς είναι σπήλαιο του διαμορφώθηκε σε ναό. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτό έγινε κατόπιν επιθυμίας της ίδιας της Θεοτόκου, η οποία μάλιστα παρήγγειλε στο βοσκό που βρήκε την εικόνα της σ' αυτό ακριβώς το σημείο, να μη χτιστεί η είσοδος της σπηλιάς ως επάνω, για λόγο ανεξιχνίαστο ως σήμερα.
Η γη της κάσου φιλοξενεί συνολικά 102 ναούς μοναστήρια και ξωκλήσια, κάποια από αυτά σε σημεία με μαγευτική θέα στα πελάγη, να μαρτυρούν την ανάγκη των ναυτικών και των συγγενών τους, για επίκληση της Θείας Βοήθειας. Το χάραμα στην Αγία Κυριακή είναι θέαμα σπάνιας ομορφιάς, ενώ μπροστά στον Άγιο Μάμμα απλώνεται προκλητικά η απεραντοσύνη του Λιβυκού πελάγους.
Κάθε εκκλησάκι, δείγμα ευλάβειας και ελάχιστης ευγενικής ανταπόδοσης, από ανθρώπους με καρδιές γεμάτες ευγνωμοσύνη.
Το πιο μεγάλο πανηγύρι της Κάσου είναι αυτό της «Πέρα Παναγιάς» το Δεκαπενταύγουστο. Εδώ πολλά παλιά έθιμα ζουν ακόμα. Τα πανηγύρια, οι γάμοι, τα γλέντια γίνονται εδώ και αιώνες με το ίδιο τελετουργικό. Ανάμεσα στους ήχους της παραδοσιακής λύρας του Αιγαίου και του λαούτου, τα βήματα της «σούστας» και του «ζερβού», ανάμεσα στις αυτοσχέδιες μαντινάδες και τις ποιητικές συνομιλίες, εμφανίζονται τα παραδοσιακά κασιώτικα φαγητά που ετοιμάζονται για όλους τους γλεντιστάδες.
Μεγάλα πανηγύρια της Κάσου είναι της Αγίας Μαρίνας 17 Ιουλίου και του Αγίου Σπυρίδωνα στις 12 Δεκεμβρίου. Τα κασιώτικα πανηγύρια έχουν έντονο τοπικό χρώμα, καθώς γίνονται γλέντια και χοροί με τους ντόπιους οργανοπαίχτες και τραγουδιστές. Με εξαιρετική λαμπρότητα γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 7 Ιουνίου η επέτειος του Ολοκαυτώματος.
Η ακτογραμμή της Κάσου είναι γεμάτη από παραλίες κάθε λογής. Είναι αδύνατο, για οποιονδήποτε επισκέπτη, να μη βρει στην Κάσο, παραλία να ταιριάζει στις συνήθειες και το γούστο του. ?λλες απότομες με βράχια, ιδανικές για βουτιές, άλλες με άμμο, πρόσφορες για τα καθιερωμένα θαλασσινά παιχνίδια, άλλες με βότσαλα, μικρές ή μεγάλες, οργανωμένες ή ερημικές.
Στον Εμπορειό υπάρχει οργανωμένη παραλία, περιστοιχισμένη από δύο ταβέρνες και ένα ζαχαροπλαστείο, ότι χρειάζεται για μια πλήρη καλοκαιρινή ημέρα.
Στην δυτική πλευρά του νησιού βρίσκεται η παραλία Αμμούα, στην περιοχή του Αντιπεράτου βρίσκονται σε σειρά τέσσερις μοναχικές παραλίες με βοτσαλάκια σε όλα τα χρώματα, ιδανικές για όσους αποφεύγουν την πολυκοσμία.
Στο νότιο μέρος, πιο γνωστή είναι η παραλία της Χελάτρου, με το φυσικό λιμάνι, που χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα, από τους Μινωίτες ναυτικούς. Η παραλία είναι πάντα προστατευμένη από τους ανέμους, ενώ στα ανοιχτά της, σχηματίζονται μοναδικά κύματα, κάνοντας το σημείο, μικρό παράδεισο για τους λάτρεις της ιστιοσανίδας.
Ανάμεσα στις παραλίες της Κάσου ξεχωρίζει αναμφισβήτητα εκείνη που βρίσκεται στο πολύ κοντινό νησάκι Αρμάθια. Η θέα της, που πραγματικά σε καθηλώνει, είναι ένας απίστευτος συνδυασμός τροπικού και κυκλαδίτικου τοπίου. Από πολλούς θεωρείται, και όχι άδικα, μια από τις ωραιότερες παραλίες της μεσογείου. Η παραλία στα Αρμάθια είναι προσβάσιμη μόνο από τη θάλασσα, με καϊκι, γεγονός που δίνει στην επίσκεψη, εκτός από τη συγκίνηση για την ομορφιά, και μια νότα ρομαντισμού.
Πως να πας
Ενδεικτικά δες εδώ: http://www.kasos.gr/main.php?cat_id=30&lang=1
Το ολοκαύτωμα
Ο Χουσεϊν μετά τη συντριβή της επανάστασης στην Κρήτη θέτει στόχο, κατά το Μάϊο του 1824, τον ολοσχερή αφανισμό της Κάσου, που απέχει μόνο 20 μίλια από τη Σητεία και τούτο γιατί τα κασιώτικα καράβια έχουν προξενήσει φοβερές καταστροφές στον τούρκο – αιγυπτιακό στόλο και γιατί το ηρωικό ακριτικό νησί θα μπορούσε να αποτελέσει βάση εξόρμησης κι ορμητήριο ισχυρό των εκεί εξόριστων Κρητών. Ο κασιώτικος στόλος έχει μεταφέρει 600 Κρητικούς με αρχηγούς το Δημ. Κουρμούλη και τον Αστρινό στο περήφανο βραχονήσι.
Οι Κασιώτες από τα ναπολεόντεια χρόνια ρίχτηκαν στη μαγεία της θάλασσας και τον πλούτο που κρύβει στα σκοτεινά της σπλάχνα. Έγιναν καραβοκύρηδες, καταπιάστηκαν και με το εμπόριο στην Αλεξάνδρεια. Πλούτισαν. Η Κάσος έγινε περιώνυμη.
Ο ξεσηκωμός του '21 βρίσκει το μοναχικό νησί με στόλο 100 καραβιών που εξοπλίζονται γερά. Το μαγικό της Λευτεριάς αγέρι φτάνει στ' ακραίο νησί και φτερουγίζει τις ψυχές των ψημένων θαλασσινών. Σηκώνουν επαναστατικές σημαίες.
Κάνουν καρτέρια στα περάσματα και κατάσχουν τα εμπορεύματα των Αγγλο – Γάλλων που προορίζονται για τα παράλια της Μικρασίας και συντρίβουν ή αιχμαλωτίζουν τα τουρκικά καράβια που τολμούν να ξανοιχτούν σ' ανοιχτές θάλασσες. Διαμηνύουν πως για τα κατασχεμένα θα πληρώσει το ελληνικό κράτος.
Όμως οι Τούρκοι στην αδυναμία τους να υποτάξουν τον επαναστατημένο Ελληνισμό συμμαχούν με τον Μωχάμετα Αλι της Αιγύπτου. Έτσι στις 18 Γενάρη του 1824 μοίρα με 14 αιγυπτιακά πολεμικά περνά έξω απ' το νησί και ρίχνει κανονιοβολισμούς, αλλ' οι Κασιώτες απαντούν με ισχυρά πυρά. Οι ηρωικοί Κασιώτες αισθάνονται τον κίνδυνο και καταφεύγουν στην ελληνική κυβέρνηση, αλλά η Ανωτάτη Εξουσία αδρανεί.
Ο Μάης με τ' αρώματα του έχει μοσχοβολήσει το νησί. Όμως τ' αγέρι έρχεται σιωπηλό και μυστικιστικό. Χρήματα δεν υπάρχουν να κινηθεί ο τρομερός κασιώτικος στόλος. Οι ηρωικοί ακρίτες τη μέρα αγναντεύουν τις θάλασσες, μέπως οι φιγούρες των ελληνικών πολεμικών από την Ύδρα φέρουν την ελπίδα, αλλά μάταια. Τις νύχτες κοιτάνε τ' άστρα και ζητάνε έλεος και το γαληνό φώς τους μεγαλύνει τις ψυχές τους. Τα γυναικόπαιδα καταφεύγουν στις εκκλησίες, αλλά και των Αγίων τα πρόσωπα είναι σιωπηλά. Μοναδική ελπίδα η αντρειοσύνη. ?ντρες, νέοι έφηβοι και γέροντες αξιώνουν από τον εαυτό τους αυτοθυσία. Η λευτεριά θέλει αίμα για να στεριώσει.
Τ' αυγινό πρωινό στις 14 Μάη του 1824 τα πουλιά κόβουν τη συναυλία του και το ελαφρό κύμα το ερωτικό του τραγούδι. Έχει εμφανιστεί μοίρα του αιγυπτιακού στόλου. Οι ψυχές ατσαλώνονται. Το ακριτικό νησί που τραγουδά το σκοπό της λευτεριάς και ακούγεται ως τ' άκρα της Μεσογείου μπαίνει σε πολεμικό πυρετό. Τοποθετούνται ισχυρά πυροβόλα στις παραλίες και Κρητικοί και Κασιώτες παίρνουν θέσεις σε μετερίζια, ενώ τα γυναικόπαιδα αποτραβιούνται ψηλότερα.
Στις 27 Μάη εμφανίζεται ο υπόλοιπος αιγυπτιακός στόλος μ' αρχηγό τον Ισμαήλ Γιβλαρτάρ με 25 πολεμικά, ως 40 μεταγωγικά και 4.000 Αλβανούς. Η σάρκα της θάλασσας ριγεί. Τ' αγέρι σωπαίνει. Η ιαχή της λευτεριάς σχίζει τον ουρανό και ο Θεός ευλογεί τις ηρωικές ψυχές. Τρεις ημέρες δέχεται το ηρωικό βραχονήσι φωτιά και ατσάλι, αλλ' ανθίσταται. Ο Κύριε, ίδε του Έλληνες πως μάχονται κι ευλόγησε τα βήματα της Λευτεριάς τους.
Ποιος όμως εφιάλτης οδήγησε σ' αφύλακτο μονοπάτι τους Τουρκαλβανούς; Να ‘τανε ο χλευασθείς Ζαχαρίας; Χιλιάδες αποβιβάζονται στα νώτα των ηρωικών αγωνιστών. Πολλοί Κρητικοί φυγαδεύονται, οι ψυχές χρειάζονται γι' άλλους αγώνες. Η Κάσος, το περήφανο ακριτικό νησί, παραδίδεται στις φλόγες και τα γυναικόπαιδα στη θηριωδία των Τούρκαλβανών.
Θεέ μου, γιατί αυτή η κατάρα στη φυλή μας. Χίλιοι Κασιώτες κείτονται νεκροί, αλλά τόσα γυναικόπαιδα σφαγιάζονται και οι δροσάτες Κασιωτοπούλες αιχμαλωτίζονται. Η Κάσος σωρός αποκαΐδια και η Λευτεριά που περιδιαβαίνει το νησί σ' αιώνιο βωμό θυσίας για τ' ατίμητο όνομα της.
http://www.kasos.gr
