English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

29.6.12

Κρήτη, Ρέθυμνο... στο ΤΣΑΡΕΙΟ / ΡΩΣΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Την πρώτη δεκαετία τού εικοστού αιώνα το Ρέθυμνο γνώρισε σημαντική οικονομική άνθιση και ευεξία, που οφείλεται κυρίως στο γεγονός τής παρουσίας, εδώ στο Ρέθυμνο, δυόμιση χιλιάδων ομόδοξων Ρώσων, που ορίστηκαν ως εγγυήτρια δύναμη τήρησης τής τάξης στο διαμέρισμα τού Ρεθύμνου, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Θεόδωρο ντε Χιοστάκ, άνδρα ικανό και φιλέλληνα.
Οι Ρώσοι, λοιπόν, την παρουσία τους στο Ρέθυμνο (1898-1909) την συνόδευσαν με σημαντικά έργα ευποιίας, φιλανθρωπίας και επωφελούς κοινωνικής δράσης. Kτίζουν τοΤσάρειο Νοσοκομείο (εγκαίνια Μάιο 1899), το επισκοπείο, ενώ συμμετέχουν ενεργά στα έξοδα ανέγερσης τού καμπαναριού τού μητροπολιτικού ναού. Επισκευάζουν ακόμα, το ...
 Διοικητήριο, τη γέφυρα τού Πλατανιά και πολλούς δρόμους τής πόλεως 
Οι Ρώσοι άρχισαν να κτίζουν με δικά τους αποκλειστικά μέσα και σχέδια, το νέο Νοσοκομείο, έξω από την πόλη τού Ρεθύμνου. Οι εργασίες ολοκληρώνονται το 1899 και το ίδρυμα προσφέρεται από τη Ρωσική αρχή στον Δήμο Ρεθύμνης.
Ήταν το Δημοτικό ή Ρωσικό ή Τσάρειο Νοσοκομείο, για τη σημερινή εποχή αρχέγονο, μα για την εποχή του εξαιρετικά σπουδαίο. Πρώτος Διευθυντής του διετέλεσε ο Θεμιστοκλής Μοάτσος (εικ. ), ο οποίος χρημάτισε Διευθυντής τής Παθολογικής Κλινικής (1900-1910).
Θεμιστοκλής Μοάτσος, πρώτος Διευθυντής του Τσάρειου Νοσοκομείου

Το νοσοκομείο είχε δυναμικότητα 25- 30 κλινών και χειρουργείο, του οποίου η στέγη ήταν κατασκευασμένη από γυάλινα κεραμίδια, γεγονός που θεωρήθηκε ως μεγάλο τεχνικό επίτευγμα για την εποχή εκείνη. Πληρούσε όλες τις προδιαγραφές της εποχής και ο εξοπλισμός τού χειρουργείου προερχόταν από το Παρίσι. Είχε ευρωπαϊκή επίπλωση και φαρμακείο σε αρίστη κατάσταση, πλήρες χειρουργείο και καθαρό μαγειρείο. Ο προϋπολογισμός του έφθανε τις 40.000 δραχμές ετησίως- οι οποίες εισπράττονταν με ειδικό φόρο από τα εισαγόμενα και τα εξαγόμενα προϊόντα του Ρεθύμνου- και η διατήρησή του αποτελούσε αληθινή πρόκληση για το Ρέθυμνο.
Υπήρξε το πρώτο σύγχρονο νοσοκομείο της Κρήτης, που το εγκαινίασε στις 6 Μαΐου 1899 ο Ύπατος Αρμοστής Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της τελετής ο πρόξενος τής Ρωσίας διαβίβασε το δωρητήριο έγγραφο τού τσάρου Νικολάου τού Β΄ στον τότε δήμαρχο Ρεθύμνου Γιουσούφ Αλιγιατζιδάκη- τον τελευταίο Τούρκο δήμαρχο τής πόλης- ως ανάμνηση τής διαμονής των ρωσικών αυτοκρατορικών στρατευμάτων στο Ρέθυμνο.


Στο νοσοκομείο, τα μετέπειτα χρόνια, έγιναν μερικές μικροαλλαγές, όπως η προσθήκη τμήματος «Κοινών Γυναικών» το 1902- 1903. Η διάδοση των αφροδίσιων νοσημάτων- λόγω και της παρουσίας μεγάλου αριθμού στρατιωτών των Εγγυητριών Δυνάμεων- είχε αποβεί μείζον πρόβλημα για τη δημόσια υγεία το 1900. Παρουσιάστηκε, λοιπόν, και στο Ρέθυμνο ανάγκη ίδρυσης Τμήματος «Κοινών γυναικών», επειδή υπάρχει σχετική προκήρυξη προσθήκης στην Ανατολική πτέρυγα ειδικού διαμερίσματος τού νοσοκομείου.
Το Νοσοκομείο παρέμεινε στην ίδια κτιριακή εγκατάσταση μέχρι την έναρξη της μάχης της Κρήτης (20-5-1941), οπότε επιτάχθηκε από τον στρατό για την περίθαλψη των τραυματιών. Την τρίτη, όμως, ημέρα της μάχης στο Ρέθυμνο (22 Μαΐου 1941), χτυπήθηκε από Γερμανικά αεροπλάνα, παρά τα εμφανή σήματα τού Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, που υπήρχαν στη στέγη του, και εγκαταλείφθηκε. Αυτή ήταν και η τελευταία ημέρα λειτουργίας του ως Δημοτικού Νοσοκομείου. Μετά την απελευθέρωση, το 1952, λειτούργησε ορισμένα χρόνια ως σανατόριο (παράρτημα του κρατικού νοσοκομείου Ρεθύμνης), για να εγκατασταθεί τελικά σε αυτό το Παράρτημα τής Σχολής Οπλιτών Χωροφυλακής Κρήτης.
   
Στην ανατολική εξωτερική πλευρά, βόρεια τής εισόδου και πάνω από κόγχη είναι εντοιχισμένη πλάκα ορθογωνίου σχήματος από λευκό μάρμαρο με εξάστιχη μεγαλογράμματη εγχάρακτη επιγραφή, που έχει ως εξής:
«ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΞΟΧΩΤΑΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΤΗΣ
ΡΩΣΣΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΔΕ ΧΙΟΣΤΑΚ
ΧΟΡΗΓΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΜΑΓΑΛΕΙΟΤΑΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑ
ΤΟΡΟΣ ΠΑΣΩΝ ΤΩΝ ΡΩΣΣΙΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Β΄
ΕΠΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ Κ(ΑΙ) ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΝΕΚΕΝΙΣ(Θ)Η (SIC) ΕΝ ΕΤΕΙ ΣΩΤΗΡΙΩ 1900»

Κωστής Ηλ. Παπαδάκης

Τα διαβάζουν πολλοί